14 juni 2024
Om het reizen met het openbaar vervoer ook op de laatste Nederlandse diesellijnen nog duurzamer te maken, starten Arriva, ProRail, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en de provincies Fryslân, Gelderland en Overijssel in februari 2022 met de eerste testen met een batterijtrein. Voor de testen past Stadler het accupakket van WINK-treinstel 605 van Arriva aan. Het is dan nog de bedoeling dat de treinstellen van het type in 2024 of 2025 in ieder geval in Fryslân als batterijtrein gaan rijden. Omdat het baanvak Leeuwarden – Harlingen Haven ook al een beoogd proeftraject voor EMRTS is, blaast de provincie de testen met batterijtreinen af.
Na de elektrificatie van de Maaslijn komende jaren, zijn alleen nog in noord- en oost Nederland enkele niet geëlektrificeerde baanvakken voor het reizigersvervoer te vinden. Om toch emissieloos te kunnen rijden, zonder de aanleg van een complete bovenleiding, kijken belanghebbende partijen rond 2020 naar alternatieve duurzame oplossingen. Zo is begin dat jaar al een waterstoftrein bij Arriva te gast en rijden de nieuwste WINK-treintellen, die vanaf het voorjaar van 2021 bij de vervoerder actief zijn, op HVO-diesel, een brandstof gemaakt van afgewerkte keukenoliën die niet meer bruikbaar zijn voor de voedselketen. De achttien treinstellen beschikken bovendien al over een accu voor de opslag van remenergie en kunnen zo tijdens stilstand op stations al stationair draaien zonder dat hier brandstof voor nodig is. Daarnaast kan de dieselmotor uit het accupakket eenvoudig worden vervangen door extra batterijen.
De eerste testritten
Arriva start in februari 2022, in samenwerking met ProRail, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en de provincies Fryslân, Gelderland en Overijssel met de eerste testritten met een batterijtrein. Om snel een toegelaten proeftreinstel beschikbaar te hebben, laat Arriva het accupakket van WINK-treinstel 605 door fabrikant Stadler aanpassen zodat deze ook op de energie uit de batterij moet kunnen rijden. De WINK-treinstellen beschikken bovendien al over een stroomafnemer om de accu op te laden op plaatsen waar wél bovenleiding aanwezig is. De testritten vinden dan ook plaats tussen Almelo en Hardenberg en tussen Arnhem en Doetinchem, twee trajecten die al gedeeltelijk van bovenleiding zijn voorzien.
Tijdens de testen wordt onder andere gekeken naar de snelheid waarmee de batterij oplaadt en hoe deze bij verschillende snelheden weer ontlaadt. Ook wordt gekeken hoe de trein reageert bij het omschakelen van de energie van de bovenleiding naar de batterij en andersom. De uitkomsten van de testen worden meegenomen bij de doorontwikkeling van innovatieve tractiebatterijen. Door de inzet van batterijtreinen kunnen reizigers wellicht ook op de laatste Nederlandse trajecten zonder bovenleiding in de nabije toekomst emissieloos vervoerd worden.
Voorlopig geen vervolg
Het is dan nog de bedoeling dat de WINK-treinstellen vanaf 2024 of 2025 voor een uitgebreid proefprogramma op hun vaste traject Leeuwarden – Harlingen Haven als batterijtrein gaan rijden. Omdat het baanvak echter ook als landelijk testtraject voor het beveiligingssysteem ERMTS is aangewezen, besluiten provincie Fryslân en andere betrokken partijen dat de testen met de batterijtrein niet doorgaan.
De provincie ziet teveel operationele uitdagingen voor twee testen die tegelijkertijd moeten plaatsvinden. Zo moeten de treinstellen komende periode worden voorzien van het nieuwe beveiligingssysteem, waardoor ze niet beschikbaar zijn. Ook verwacht de provincie dat het baanvak te druk wordt voor twee proefprogramma’s.
In 2017 bestelt Arriva als eerste spoorwegmaatschappij bij Stadler 18 treinstellen van het type WINK. De treinstellen hebben het uiterlijk van FLIRT-treinstellen en kennen een powerpack zoals de GTW-treinstellen. Deze hybride powerpack is echter zo opgebouwd dat deze makkelijk aangepast kan worden van bijvoorbeeld diesel naar waterstof of zelfs elektrisch rijden met accu’s. De treinstellen zijn dan ook aangeschaft met het oog op de inzet als batterijtrein. In april 2021 komen alle 18 treinstellen in dienst. Ze rijden voornamelijk vanuit Leeuwarden naar Harlingen, Stavoren en Groningen.
Ondanks de positieve ervaring met de batterijtrein kiest de provincie Overijssel uit financieel oogpunt in de zomer van 2023 voor elektrificatie van de resterende diesellijnen. De provincie Groningen zet in op waterstoftreinen. Begin 2024 wordt echter bekend dat de aanbesteding voor de benodigde treinstellen is mislukt. Gelderland heeft nog geen duurzame oplossing voor de diesellijnen in de provincie.
Meer over het staken van de proef op lc.nl
Op de foto boven dit artikel vertrekt Arriva-treinstel 611 op 17 april 2021 uit Leeuwarden naar Harlingen Haven. Rechts staat treinstel 614 gereed voor vertrek naar Sneek.