Hoewel ooit het de bedoeling is dat de eerste ICNG-treinstellen in december 2020 in de reizigersdienst verschijnen, duurt het tot april 2023 voordat de eerste reizigers met de nieuwe treinstellen meekunnen over de Hogesnelheidslijn. Hierna stroomt het nieuwe materieel slechts mondjesmaat in. Intussen is NS genoodzaakt om een deel van de Traxx-locomotieven die als reserve beschikbaar zijn, in te leveren bij de leasemaatschappij. Inmiddels heeft NS vanaf januari 2024 ICNG-treinstellen nodig voor opleidingsritten. Hierdoor komt rechtstreekse intercity tussen Den Haag Centraal en Rotterdam Centraal te vervallen en krijgen reizigers voor het eerst te maken met het te krappe materieelaanbod voor de Hogesnelheidslijn.
In mei 2016 wordt bekend dat het Franse Alstom met de treinstellen van het type Coradia Stream de aanbesteding voor de Intercity Nieuwe Generatie heeft gewonnen. NS bestelt dat jaar 49 vijfwagenstellen en 27 achtwagenstellen. Daarnaast komen er met het oog op de treindienst naar Brussel voor toelatingsritten bij de zuiderburen twee achtdelige treinstellen die ook geschikt zijn voor het Belgische spoorwegnet. Vrij snel na de eerste order breidt NS de bestelling van treinstellen voor de Beneluxdienst met nog eens 19 exemplaren uit. Ook laat NS twee achtwagenstellen uit de eerste bestelling geschikt maken het Duitse spoorwegnet.
Begin 2019 is het eerste treinstel gereed en beginnen de testritten op het testcircuit in het Tsjechische Velim. Op 23 mei 2020 komt de 3108 als het eerste ICNG-treinstel in Nederland aan. Twee weken later volgt de 3103 waarmee een uitgebreid testprogramma wordt gestart. Door softwareproblemen en de gevolgen van de coronapandemie wordt de productie van de treinstellen aanzienlijk vertraagd. Begin 2021 levert Alstom nog enkele vijfdelige treinstellen. De 3203 komt in april dat jaar als eerste achtdelige treinstel in Nederland aan. Twee maanden later volgt het eerste treinstel voor de Beneluxdienst. Ondanks de productieproblemen, bouwt Alstom de daaropvolgende periode nog een groot aantal rijtuigbakken. In afwachting van de verdere afbouw zijn de treinstellen op en rond de fabrieksterreinen gestald.
Hoewel het oorspronkelijk de bedoeling is dat de eerste treinstellen in december 2020 in de reizigersdienst verschijnen, is het materieel pas in november 2021 officieel toegelaten op het Nederlandse spoorwegnet. Hierna begint het proef- en opleidingsprogramma.
De reservevloot
Na het debacle van de Fyra-treinstellen belooft NS om bij de aanschaf van nieuw materieel voor een periode van minimaal een jaar voldoende reservematerieel achter de hand te houden, mocht een nieuwe materieelserie onverhoopt uit dienst gehaald worden. Voor de treindiensten op de Hogesnelheidslijn houdt NS zelfs een norm van twee jaar aan. In het geval van de ICNG worden zo alle treinstammen bestaande uit IC-rijtuigen en geleasede Traxx-locomotieven op de baan gehouden. Met het oog op de geplande inzet in 2021 laat NS het contract van de eerste reeks TRAXX-locomotieven dan ook in de loop van 2023 aflopen.
Nog meer vertraging
In de loop van 2022 komen nog enkele ICNG-treinstellen in Nederland aan. Naast de gevolgen van de coronapandemie en diverse softwareproblemen zorgt materieelschaarste door de oorlog in Oekraïne er inmiddels voor dat de productie van nieuwe treinstellen dat jaar vrijwel stilligt. Bovendien wordt in maart dat jaar vastgesteld dat de kwaliteit van de lassen bij een deel van de treinstellen niet aan de normen voldoet. Dit betekent dat alle geleverde treinstellen en de rijtuigen die nog in Duitsland en Polen staan terug moeten naar de fabrikant. NS moet intussen wachten op nieuwe treinstellen voordat het materieel in de reizigersdienst ingezet kan worden.
Op 19 april 2023 verschijnen de 3133 en 3222 als eerste goedgekeurde treinstellen in de reizigersdienst tussen Amsterdam en Rotterdam. Ondanks de vertraging gaat NS er dan nog vanuit dat eind 2023 alle binnenlandse IC Direct-treinen via de HSL met ICNG-treinstellen gereden kunnen worden. In de loop van het jaar moet een aantal treinstellen vanwege softwareproblemen terug naar de fabrikant. Daarnaast levert Alstom slechts mondjesmaat nieuwe treinstellen die de IC-rijtuigen en Traxx-locomotieven in de huidige IC Direct-treinen en de Intercity’s tussen Den Haag en Eindhoven kunnen vervangen.
Wisseling van de wacht
Omdat NS aan de afspraak met de leasemaatschappij moet voldoen, worden in de loop van 2023 alle van Alpha Trains geleasete Traxx-locomotieven ingeleverd. De bijbehorende IC-rijtuigen gaan tegelijkertijd terzijde. Na het inleveren van de locomotieven heeft NS, in tegenstelling tot eerdere beloftes, geen reservematerieel voor de treindiensten op de HSL achter de hand. Zolang niets misgaat, heeft NS met de veertien beschikbare ICNG-treinstellen en de resterende treinstammen van IC-rijtuigen en Traxx-locomotieven van leasemaatschappij Akiem nog net voldoende materieel beschikbaar om de geplande dienstregeling uit te voeren.
Om meer personeel bevoegd te maken voor de ICNG-stellen, heeft NS vanaf januari 2024 echter een aantal treinstellen nodig voor opleidingsritten. Omdat de instroom van nieuwe treinstellen vrijwel stilligt en er geen back-up meer aanwezig is, besluit NS de treindienst tussen Den Haag Centraal en Eindhoven voor de periode van een maand in te korten in Rotterdam – Eindhoven. Hiermee komt in de periode 8 januari – 2 februari 2024 de rechtstreekse intercity tussen Den Haag Centraal en Rotterdam Centraal te vervallen en krijgen reizigers voor het eerst te maken met het te krappe materieelaanbod voor de Hogesnelheidslijn.
Ook minder treinen bij Arriva
Niet alleen NS maar ook Arriva gebruikt een soortgelijke motivatie om van begin december 2023 tot februari 2024 de sneltreindienst tussen Maastricht en Heerlen op te heffen. De vervoerder geeft aan dat het materieel nodig is voor testritten van de zogenaamde Drielandentrein die in de loop van 2024 tussen Liège, Maastricht, Heerlen en Aachen moet gaan rijden.
Update op 2 februari 2024 wordt bekend dat NS de intercity’s tussen Den Haag Centraal en Rotterdam nog drie weken langer schrapt.
Wanneer duidelijk wordt dat NS de exploitatie op de HSL-Zuid mag verzorgen, bestelt de vervoerder voor de binnenlandse treindiensten en de nieuwe route van de Beneluxtrein de treinstellen van het type V250. Voorafgaand op de indienststelling van de treinstellen zet NS vanaf 2009 TRAXX-locomotieven in combinatie met IC-rijtuigen op de verbinding in. Eind 2012 gaan de eerste nieuwe V250-treinstellen op de HSL rijden. Begin 2013 gaat de complete treinserie door technische problemen echter alweer terzijde. Hierna besluit NS voor de continuering van de treindienst op de HSL als tussenoplossing het complete IC-rijtuigenpark te renoveren en tientallen TRAXX-locomotieven te bestellen.
Terwijl de Traxx-locomotieven terugkeren naar de leasemaatschappij biedt NS in de zomer van 2022 het complete park Intercityrijtuigen aan voor de verkoop. Rijtuigen die vrijkomen na het inleveren van de locomotieven worden opgeslagen in Arnhem. Eind 2023 wordt bekend dat Train Charter Services een eerste set van 90 overbodige rijtuigen overneemt. De rijtuigen zijn vermoedelijk bestemd voor de nieuwe treindiensten van Flywise-dochter GoVolta.
Lees ook het persbericht van NS
Op de foto boven dit artikel zijn ICNG-treinstellen 3227 en 3136 op 1 oktober 2023 bij Hulten onderweg als intercity van Den Haag Centraal naar Eindhoven. Drie maanden later wordt deze treindienst ingekort tot Rotterdam – Eindhoven om zo voldoende treinstellen vrij te maken voor opleidingsdoeleinden.