Laatste Intercityrijtuigen dit najaar uit dienst

Ter vervanging van de rijtuigen van de types Plan E, K en N en voor de uitbreiding van het materieelpark bestelt NS eind jaren 1970 nieuwe intercityrijtuigen. Voor de ontwikkeling van de rijtuigen houdt NS onder andere proefritten met Duitse couperijtuigen van het type Büm en Franse Corail rijtuigen. Het ontwerp van de nieuwe rijtuigen is uiteindelijk grotendeels gebaseerd op de middenbak van de ICM-treinstellen. Tussen juni 1980 en juni 1981 bouwt Talbot in Aachen 31 eerste klasse en 60 tweede klasse rijtuigen voor het buurlandverkeer. Hierna volgen 43 BKD-rijtuigen. In december 1981 start de levering van 32 eerste klasse en 60 tweede klasse rijtuigen voor het binnenlands verkeer.

In 1986 en 1987 levert Talbot serie ICR-3 voor de Beneluxdienst. De fabrikant bouwt tien eerste klasse rijtuigen, 26 tweede klasse rijtuigen en tien rijtuigen met zowel eerste als tweede klasse. Ook zijn tien rijtuigen met keuken- en bagageafdeling en elf stuurstandrijtuigen gebouwd. In 1988 is als laatste de kleine serie ICR-4 gebouwd. De serie bestaat uit negen eerste klasse rijtuigen, vijf rijtuigen tweede klasse en acht BKD-rijtuigen, allemaal geschikt voor het buurlandverkeer. Ook worden nog acht tweede klasse Beneluxrijtuigen geleverd. Terwijl de normale rijtuigen een geel-blauwe kleurstelling krijgen, zijn de Benelux-rijtuigen geel-rood.

Inzet in binnen- en buitenland

De eerste rijtuigen vervangen eind 1980 de sterk verwaarloosde Plan K en Plan N rijtuigen in de buurlandtreinen tussen Den Haag en Keulen. Nadat deze treinen geheel uit IC-rijtuigen bestaan, verschijnen ze geleidelijk in de intercity’s tussen Zandvoort en Zuid-Limburg. Omdat de oude Plan E-rijtuigen hier één voor één worden vervangen en ook nog Plan W-rijtuigen meerijden, leidt de komst van de nieuwe rijtuigen tot bonte treinsamenstellingen op de verbinding.

In de loop van de jaren 1980 verschijnen de nieuwe rijtuigen ook in de getrokken treinen vanuit Amsterdam naar Enschede, Nijmegen en Vlissingen. Ook de ‘ambtenarentreinen’ vanuit Groningen en Nijmegen naar Den Haag bestaan uit Intercityrijtuigen. In de loop van 1986 en 1987 worden de oude Beneluxtreinen vervangen door de nieuwe trek-duwtreinen met Intercityrijtuigen. Terwijl de Beneluxrijtuigen nooit in Luxemburg rijden, worden reguliere rijtuigen sinds 1987 elke zaterdag in het zomerseizoen ingezet in de doorgaande trein tussen Zandvoort en Luxemburg. Vanaf 1998 krijgt de trein de naam ‘Ardennen Expres’ en rijdt deze ook op zondag. In oktober 2002 rijdt deze enige echte Benelux-trein voor het laatst.

Halverwege de jaren 1990 stopt de inzet naar Enschede, Nijmegen en Vlissingen. Diezelfde periode wijzigt NS de treindienst Den Haag – Keulen in Den Haag – Heerlen. Tussen Eindhoven en Keulen rijden aparte intercity’s met vier Intercityrijtuigen. Bij het ingaan van de dienstregeling 1999/2000 staakt NS de treindienst tussen beide steden en eindigt de inzet van de rijtuigen in Duitsland. Vrijgekomen rijtuigen gaan tussen Zwolle en Roosendaal rijden.

Eerste modernisering

Van 2000 tot 2006 zijn de intercityrijtuigen, met uitzondering van het koninklijk rijtuig en de Benelux-stuurstandrijtuigen, geheel gemoderniseerd. De ruim 300 rijtuigen krijgen onder andere een geheel nieuw interieur en airconditioning. 32 Rijtuigen zijn omgebouwd tot stuurstandrijtuig om zo in combinatie met locomotieven uit de serie 1700 trek-duwtreinen te rijden.

De Beneluxrijtuigen krijgen in 2007, met uitzondering van de stuurstandrijtuigen, de wit-roze kleurstelling van NS Hispeed. Daarnaast krijgen ze een gesloten toiletsysteem en opnieuw een nieuw interieur. In afwachting van nieuw materieel voor de diensten op de HSL-Zuid gaan enkele jaren later nog eens 60 rijtuigen naar NS Hispeed. De rijtuigen krijgen dezelfde kleurstelling en het hetzelfde interieur als de rijtuigen in de Beneluxdienst.

Vertrek uit Zuid-Limburg en eerste inzet op de HSL

Eind 2006 komt na ruim 40 jaar een eind aan de getrokken treinen tussen Haarlem (tot 1995 Zandvoort aan Zee) en Zuid-Limburg. Vrijgekomen Intercityrijtuigen verhuizen naar de IJssel-Brabantroute en Den Haag – Venlo. Ook gaan de rijtuigen tussen Schiphol en Eindhoven rijden.

In september 2009 start NS Hispeed met een uurdienst tussen Amsterdam en Rotterdam. De treinen bestaan uit Intercityrijtuigen, getrokken door TRAXX-locomotieven. Een jaar later verdubbelt het aantal treinen en in april 2011 verlengt de vervoerder de treindienst naar Breda.

In december 2012 verdwijnen de rijtuigen tussen Schiphol en Eindhoven. Ook wordt de klassieke Beneluxtrein na jaren uitstel vervangen door een nieuwe treindienst over de HSL met de nieuwe V250-treinstellen.