28 januari 2025
Na de sluiting van het minst rendabele deel van de Miljoenenlijn en de spoorlijn tussen Schin op Geul en Aachen neemt de ZLSM beide spoorlijnen over van NS. In 1995 rijdt de stichting de eerste toeristische ritten tussen Schin op Geul en Kerkrade. NS verwijdert intussen in Schin op Geul de aansluiting op het hoofdrailnet, waardoor de ZLSM niet de gewenste ritten naar de toeristenplaats Valkenburg kan rijden. Na de eeuwwisseling is de aansluiting op aandringen vanuit ‘Den Haag’ hersteld. In 2023 dreigt de geschiedenis zich aan de andere kant van de museumlijn te herhalen wanneer ProRail saneringsplannen voor station Kerkrade Centrum bekendmaakt. In januari 2025 wordt bekend dat de aansluiting van de Miljoenenlijn hier alsnog behouden blijft.
Al in 1853 krijgt Zuid-Limburg met de spoorlijn Maastricht – Aachen een eerste spoorwegverbinding. Na twee lijnen naar België volgt pas in 1865 de aansluiting op het Nederlandse spoorwegnet. De daaropvolgende decennia is het spoorwegnet in de regio met name voor de ontsluiting van de kolenmijnen steeds verder uitgebreid. Het sluitstuk is de dubbelsporige spoorlijn tussen Schaesberg en Simpelveld. De zogenaamde Miljoenenlijn is in 1934 in gebruik genomen. Wanneer eind jaren ’60 de laatste mijnen sluiten, neemt het belang van het fijnmazige Zuid-Limburgse spoorwegnet snel af. Naast de sluiting van de speciale mijnspoorwegen, staakt NS in 1988 ook de treindienst tussen Kerkrade en Simpelveld. Vier jaar later rijden ook de laatste treinen tussen Schin op Geul, Simpelveld en Aachen.
Tweede leven voor de Miljoenenlijn
Met het oog op de sluiting van het minst rendabele deel van de Miljoenenlijn is in 1988 de Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij opgericht. Na de sluiting van genoemde lijnen neemt de ZLSM de trajecten Schin op Geul – Simpelveld – Vetschau en de lijn naar Kerkrade over van NS. Vanaf 1995 rijdt de stichting toeristische ritten tussen Schin op Geul en Kerkrade. Ondanks de plannen om ook naar de belangrijke toeristenplaats Valkenburg door te rijden, laat NS Infra datzelfde jaar in Schin op Geul de aansluiting op de lijn naar Maastricht opbreken.
Hierna doet de ZLSM verschillende pogingen om in Schin op Geul weer een aansluiting op het hoofdrailnet te krijgen. Uiteindelijk stelt ‘Den Haag’ de ZLSM in het gelijk en moet ProRail in Schin op Geul weer een aansluiting aanleggen. De nieuwe aansluiting is in 2006 gereed, waarna de ZLSM een aantal jaar met rechtstreekse treinen tussen Valkenburg, Simpelveld en Kerkrade kan rijden. Omdat er geen overloopwissel is, moeten de treinen van Schin op Geul naar Valkenburg linkerspoor rijden.
Door het steeds intensievere treinverkeer op de verbinding en gewijzigde inzichten verbiedt het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat na enkele jaren de doorgaande museumtreinen naar Valkenburg.
Geschiedenis herhaalt zich (bijna)
In januari 2023 lijkt de geschiedenis zich aan de andere kant van de museumlijn te herhalen wanneer ProRail in Kerkrade plannen heeft om de aansluiting op het hoofdnet, samen met de spoorwegovergang in de Hambosweg bij het station te saneren. Omdat het doortrekken van de spoorlijn voor het reizigersvervoer definitief van de baan is, kan Kerkrade Centrum vereenvoudigd worden tot enkelsporig kopstation.
Naar aanleiding van deze saneringsplannen vragen onder andere Erfgoedvereniging Heemschut en de Vereniging Historisch Railvervoer Nederland de infrabeheerder en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat om de plannen te herzien.
De verenigingen willen de Miljoenenlijn en haar aansluitingen als integraal industrieel monument bewaren vanwege de essentiële rol in het kolen- en personeelsvervoer van en naar de Limburgse mijnen. Zij zien het opknippen van de verbinding in Kerkrade als aantasting van dit monument. Voor Zuid-Limburg vormt de museumlijn bovendien een belangrijk onderdeel van de toeristische infrastructuur.
De ZLSM wil bovendien nog steeds met rechtstreekse museumtreinen tussen Valkenburg en Kerkrade kunnen rijden. Ook zijn er plannen om in de nabije toekomst door te rijden naar Heerlen. De museumtreinen vormen zo een verbindende schakel tussen het karakteristieke Zuid-Limburgse heuvellandschap en de restanten van het mijnverleden van Parkstad. Het opknippen van de verbinding in Kerkrade maakt dan in één klap een eind aan de ambities van de ZLSM.
Aansluiting blijft toch behouden
Eind januari 2025 wordt bekend dat de aansluiting in Kerkrade na lang onderhandelen alsnog behouden blijft. Wel geeft ProRail aan tenminste 1,5 miljoen euro nodig te hebben voor de meest noodzakelijke onderhoudswerkzaamheden. Of en wanneer de ambitieuze plannen van de ZLSM met doorgaande treinen over de complete Miljoenenlijn doorgaan, is nog niet bekend.
Tot 2013 rijdt de ZLSM in Kerkrade door tot het reguliere reizigersstation. Dat jaar krijgt de museumlijn even ten zuiden van het station een eigen perron omdat er plannen zijn de hoofdspoorlijn door te trekken naar Kerkrade West en Duitsland. Nu deze plannen van de baan zijn, zouden de treinen weer naar het normale station kunnen rijden. De aansluiting in Kerkrade wordt momenteel af en toe voor excursies van collega-museumverenigingen gebruikt. Ook vinden soms materieeloverbrengingen via deze geëlektrificeerde aansluiting plaats. Zo kunnen rijtuigen of ander materieel met een elektrische locomotief van en naar Kerkrade gebracht worden.
Lees ook het bericht op spoorpro.nl
Op de foto boven dit artikel vertrekt ZLSM-loc 1040 op 28 oktober 2023 met enkele rijtuigen vanuit Simpelveld naar Kerkrade. Nu de kou uit de lucht is over de aansluiting op het hoofdspoor droomt de ZLSM alweer over doorrijden naar Heerlen.