Modernisering Maaslijn nu echt van start

De spoorlijn die tegenwoordig bekendstaat als de Maaslijn bestaat uit de zogenaamde Heilige Lijn of Maaslijn tussen Nijmegen en Blerick uit 1883 en het baanvak Blerick – Roermond van Staatslijn E uit 1865. De enkelsporige verbinding is met name voor het kolenvervoer decennialang een belangrijke schakel tussen Noord- en Zuid-Nederland. Ook rijden tot de Tweede Wereldoorlog doorgaande treinen uit Amsterdam via de verbinding naar Zuid-Limburg, België, Luxemburg en zelfs Zwitserland. Hoewel de breedte van het baanlichaam het vrijwel overal toelaat, blijft de verbinding, ondanks het grote vervoersaanbod, enkelsporig. Alleen het baanvak Nijmegen – Mook-Middelaar is in 1912 van een tweede spoor voorzien.

Eerste plannen voor elektrificatie

Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog is Nederland aangewezen op de eigen kolenvoorraad. Tijdens de oorlog worden dan ook grote investeringen gedaan om de Zuid-Limburgse kolenvelden bereikbaar te maken. Vooral in Zuid-Limburg worden nieuwe spoorlijnen en rangeerterreinen aangelegd. Daarnaast wordt de bestaande infrastructuur verbeterd. Zo wil NS het baanvak Venlo – Roermond verdubbelen.

Het plan gaat door de economische crisis in de jaren 1930 uiteindelijk niet door. Wel neemt NS die periode de complete verbinding tussen Nijmegen en Roermond op in de elektrificatieplannen. Na de Tweede Wereldoorlog liggen de prioriteiten vooral bij de wederopbouw. Nadat ook het kolenvervoer snel afneemt, verdwijnt het plan om de spoorlijn te elektrificeren uiteindelijk in het archief.

Eind jaren 1980 is NS in het kader van het ambitieuze toekomstplan Rail 21 opnieuw van plan om de verbinding tussen Nijmegen en Roermond te elektrificeren en over de gehele lengte te verdubbelen. Net als de meeste plannen van Rail 21 zijn ook die voor de Maaslijn niet uitgevoerd. Halverwege de jaren ’90 is de verbinding wel opgeknapt om een sneltreindienst en de inzet van het nieuwe Dieselmaterieel ’90 mogelijk te maken.

Driemaal is scheepsrecht

Met de decentralisatie van de spoorlijn worden in 2015 ook de elektrificatieplannen voor de verbinding weer uit de kast gehaald. ProRail en de betrokken provincies willen de verbinding vergroenen en de exploitatie goedkoper maken. Bovendien kan met de inzet van elektrische treinstellen de dienstregeling versneld worden.

Naast de elektrificatie van de spoorlijn wordt het spoor tussen de oprit van de Maasbrug bij Katwijk en het station van Cuijk, ten noorden van station Boxmeer, ten zuiden van station Venray en tussen Reuver en Swalmen verdubbeld. Ook wordt een aantal bruggen, viaducten en overwegen aangepast en wordt een drietal bogen verruimd om een hogere snelheid en frequentie mogelijk te maken. Het complete modernisering moet uiteindelijk in 2020 gereed zijn.

Bestuurlijk akkoord

Na jaren gesteggel over de verdeling van de kosten bereiken de provincies Limburg, Gelderland en Noord–Brabant en het Rijk uiteindelijk in juli 2021 een bestuurlijk akkoord over de modernisering van de Maaslijn. Vanwege de aanzienlijk gestegen kosten is onder andere het plan om Belfeld en Grubbenvorst voor het eerst sinds 1935 weer in de dienstregeling op te nemen, geschrapt. Na het bereiken van het bestuurlijk akkoord volgt de vaststelling van het Provinciaal Inpassingsplan door Noord-Brabant en Limburg in november 2021. Hierna kan ProRail starten met de werkzaamheden aan de spoorlijn.

De voorbereidingen, als het bouwrijp maken van de grond en het verleggen van kabels en leidingen, beginnen volgens plan in het najaar van 2022. De werkzaamheden aan het spoor moeten een half jaar later van start gaan. Uiteindelijk moet Arriva bij het ingaan van de nieuwe dienstregeling 2025 met elektrische treinen over de verbinding kunnen rijden.

Moeizame aanbesteding

Op 21 april 2022 maken ProRail en de betrokken provincies echter bekend dat de aanbestedingsprocedure is stopgezet. Er zijn geen partijen te vinden die, mede gezien de grote financiële risico’s en het beperkte tijdsbestek, de klus op zich willen nemen onder de gestelde voorwaarden. Belangrijke oorzaken zijn de tekorten aan bouwmaterialen als staal en koper en de hoge prijzen als gevolg van de oorlog in Oekraïne en de coronapandemie.

In maart 2023 hervat ProRail de aanbestedingsprocedure. Op 25 oktober 2023 wordt bekend dat Swietelsky Rail Benelux de Europese aanbesteding heeft gewonnen. Het bedrijf heeft voor dit project een robuust plan ingeleverd. Waarbij niet alleen naar de kosten is gekeken, maar ook naar voldoende capaciteit om de indienststelling van het treinverkeer bij het ingaan van de nieuwe dienstregeling 2028 in december 2027 mogelijk te maken.

Werkzaamheden van start

In 2024 start de aannemer met voorbereidende werkzaamheden als bodemonderzoek en het verleggen van kabels en leidingen. In het weekend van 31 mei en 1 juni 2025 gaat een deel van de Maaslijn in het voor het eerst dicht voor omvangrijker werkzaamheden. Tussen Blerick en Mook-Molenhoek wordt die periode onder andere gewerkt aan de funderingen voor de bovenleidingsportalen en op verschillende plekken worden materialen als spoorstaven en dwarsliggers klaargelegd.