Monumentale spoorbrug Maastricht alsnog gesloopt

In oktober 1856 neemt de Aken-Maastrichtse Spoorweg-Maatschappij de spoorlijn tussen Hasselt en Maastricht in gebruik. Het grootste kunstwerk in de verbinding is de 200 meter lange overbrugging van de Maas bij Maastricht. Het is de eerste spoorbrug over “de grote rivieren” in Nederland. Na een korte opleving zorgt de komst van de IJzeren Rijn ervoor dat de spoorlijn als snel voornamelijk enkel van regionaal belang is. In april 1954 is het reizigersvervoer tussen Hasselt en Maastricht beëindigd. Het goederenvervoer tussen Maastricht en Lanaken en de bediening van goederenstation Maastricht Boschpoort houden het nog tot 1990 vol. De NMBS sluit de verbinding tussen Lanaken en de aansluiting op de lijn Hasselt – Luik twee jaar later.

Reactivering als goederen- én tramlijn

Terwijl de verschillende bedrijfsaansluitingen en goederenstation Maastricht Boschpoort gedeeltelijk zijn opgeruimd, ontstaan al snel plannen voor de reactivering van de hoofdlijn. Er zijn zowel plannen voor een tramverbinding als voor het hervatten van het goederenvervoer. In voorbereiding van de heropening is de lijn tussen Maastricht en Lanaken in de periode 2007-2011 compleet opgeknapt. Bovendien komt direct aan de Belgische zijde van de grens de nieuwe Albert Terminal. In juni 2011 rijdt voor het eerst in ruim twintig jaar weer een goederentrein tussen Maastricht en Lanaken. De trein blijkt echter ook meteen de laatste te zijn.

In de tussentijd maken verschillende partijen aan beide zijden van de grens sinds 2004 plannen om de railverbinding tussen Hasselt en Maastricht als tramlijn een nieuw leven in te blazen. In eerste instantie moet de geplande verbinding in Nederland gebruikmaken van het bestaande spoorwegtracé en zo eindigen op het station van Maastricht. Later is besloten de tramlijn voor de oversteek van de Maas al af te laten buigen richting het centrum.

Begin van het eind

Nadat het goederenvervoer niet van de grond komt en de lijn voor de verbouwing naar tramlijn toch compleet vernieuwd moet worden, besluit het Belgische Infrabel in 2016 niet langer te investeren in de spoorlijn. ProRail gaat nog wel door met het onderhoud van de internationale verbinding.

De gemeente en provincie Limburg dienen in 2017 bij het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat een aanvraag in om de spoorlijn te onttrekken aan het hoofdrailnet. Hierdoor kan het tracé eventueel worden omgebouwd tot tramlijn. Het Ministerie geeft ProRail in 2018 opdracht om deze onttrekking en de overdracht voor te bereiden. Omdat al besloten is dat de tram geen gebruik gaat maken van de spoorbrug over de Maas, kondigt ProRail eind januari 2022 samen met de gemeente Maastricht aan de ongebruikte brug te willen slopen.

De aankondiging van de sloop van de spoorbrug zorgt voor veel ophef onder de bevolking en bij lokale partijen. Hierbij wordt vooral gewezen op de monumentale waarde van de brug en het feit dat de gemeenteraad niet eerder op de hoogte is gesteld van het voornemen. Ook wordt aangegeven dat de brug nog prima als fiets- of voetgangersbrug kan fungeren.

Toch nog hoop voor monumentale spoorbrug

Op 1 februari 2022 wordt bekend dat ProRail en de gemeente Maastricht in gezamenlijk overleg hebben besloten de aanvraag voor de sloopvergunning tijdelijk stil te leggen. Beide partijen willen op korte termijn een bestuurlijk overleg met het Ministerie van IenW en Rijkswaterstaat. Bij dit overleg wordt onder andere naar de veiligheid voor de scheepvaart en hoogwatermaatregelen gekeken. Na een afweging van alle belangen en een analyse van de alternatieven volgt een gezamenlijk besluit over het vervolgtraject.

Brug wordt alsnog gesloopt

Intussen is de sneltramverbinding tussen Hasselt en Maastricht in mei 2022 definitief afgeblazen. De gereserveerde rijksbijdrage van € 36,7 miljoen is in november 2024 in het kader van het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport opnieuw verdeeld. Naast verbeteringen voor het spoor tussen Maastricht en Eijsden en de bouw van een nieuwe langzaam-verkeersbrug over de Maas, wordt ook de grond van de overbodige spoorlijn naar de Belgische grens van ProRail overgenomen voor herbestemming.

In de afspraken is een bedrag van € 10 miljoen is gereserveerd voor de volledige sloop van de monumentale spoorbrug over de Maas. Voorwaarde is dat de gemeente uiterlijk in 2026 de sloopvergunning afgeeft. Het programma impliceert hiermee dat er alsnog definitief een eind aan de monumentale spoorbrug komt.