Vanaf deze zomer ICE 3neo tussen Amsterdam en Berlijn

De basis voor de huidige IC Berlijn van NS International en DB Fernverkehr ontstaat wanneer in 1991, twee jaar na het vallen van de muur de treindienst tussen Nederland en Duitsland via Bad Bentheim flink op de schop gaat. De zeven buurlandtreinen tussen Hoofddorp, Amsterdam en Hannover/Braunschweig, de D-trein tussen Hoek van Holland en Berlijn en de Scandinavië Express tussen Hoofddorp, Hamburg en Kopenhagen maken dat jaar plaats voor twee buurlandtreinen tussen Hoofddorp en Berlijn, twee treinen Hoofddorp – Hannover en drie buurlandtreinen tussen Hengelo en Hannover/Magdeburg. Terwijl de treinen naar Hannover worden gereden met materieel van de DB, is van en naar Berlijn een vaak bonte samenstelling van rijtuigen van de Deutsche Reichsbahn te zien.

Van buurlandtrein naar InterRegio

Halverwege de jaren 1990 gaat de treindienst via Bad Bentheim opnieuw op de schop. Voortaan rijden dagelijks vijf InterRegio-treinen tussen Amsterdam en Berlijn. De treinen dragen de namen Amstelland, Emsland, Havelsee, IJsselmeer en Wesertal. Tegelijkertijd komen de treinen naar Hannover te vervallen.

De dienstregeling is aanzienlijk versneld doordat de treinen in Nederland niet meer in het binnenlandse intercitypatroon vallen en in Duitsland gebruik gemaakt wordt van het geëlektrificeerde traject tussen Magdeburg en Potsdam. De oude rijtuigen zijn bovendien vervangen door het moderne InterRegio-materieel.

InterRegio wordt InterCity

In december 2002 is de treindienst opgewaardeerd tot InterCity. Vijf jaar later zijn de treinen weer in het Nederlandse intercitynetwerk geïntegreerd. Hierbij rijden de treinen niet meer via Amsterdam Centraal, maar via de Zuidtak. Bij het ingaan van de dienstregeling 2009 is de dienstregeling uitgebreid tot een twee-uursdienst. Vier jaar later beginnen en eindigen de treinen op Amsterdam Centraal.

De huidige IC Berlijn bestaat standaard uit negen Intercityrijtuigen in de samenstelling Avmmz-ARkimmbz-Bvmmsz-Bpmmbz-Bpmmz-Bpmmz-Bpmmz-Bpmmz-Bpmmdz. De rijtuigen, die bij DB allemaal onder de noemer Intercity 1 vallen, zijn tussen begin jaren 1970 tot eind jaren 1980 in diverse varianten gebouwd. Halverwege de jaren 1990 en in de periode 2012-2015 zijn de rijtuigen gemoderniseerd.

De befaamde BordBistro-rijtuigen die jarenlang in de IC Berlijn te vinden zijn, stammen uit de jaren 1960 en zijn grotendeels uit dienst gehaald. Bij het ingaan van de nieuwe dienstregeling 2024 zijn alle BordBistro’s in de IC Berlijn vervangen door een eerste klasse rijtuig. Tijdens de afscheidsrit van de locomotieven uit de serie 1700 in november 2023 is er nog aandacht voor het afscheid van de geliefde BordBistro.

ICE L als geplande vervanging van de IC Berlijn

Ter vervanging van de oude reeksen intercityrijtuigen tekent Deutsche Bahn begin 2019 bij het Spaanse Talgo een raamovereenkomst voor de bouw van 100 treinstammen van het type ECx, wat staat voor Eurocity eXpress. Later wijzigt de naam in ICE L, waarbij de L staat voor de lage vloer van de rijtuigen. In tegenstelling tot het reguliere ICE-materieel wordt de tractie van de trek-druwstammen verzorgt door een locomotief. Zo is de ICE L bijvoorbeeld in combinatie met dual-mode locomotieven eenvoudig in te zetten op niet geëlektrificeerde baanvakken en grensoverschrijdende verbindingen.

DB is van plan alleen vaste sets van 17 rijtuigen in te zetten. De 15 relatief korte middenrijtuigen zijn hierbij onderling verbonden via een enkelassig draaistel. Door deze constructie is een doorlopende lage vloer op perronhoogte van 76 centimeter mogelijk. Het stuurstandrijtuig en het eindrijtuig hebben aan de uiteinden een regulier draaistel. Door een wijziging van het oorspronkelijke ontwerp kunnen de eindrijtuigen naast de bijbehorende Talgo-locomotieven ook gecombineerd met andere locomotieven rijden. De maximale snelheid van de treinstammen is 230 km/u.

In eerste instantie bestelt DB 23 treinstammen. In 2023 is de bestelling uitgebreid met 56 stuks. Daarnaast bestelt de vervoerder ook 79 bijbehorende locomotieven die uiteindelijk in de BR 105 worden ondergebracht. Het oorspronkelijke plan is dat de nieuwe treinstammen vanaf december 2023 geleidelijk in de intercitydienst tussen Amsterdam en Berlijn instromen. Hierna volgen de verbindingen vanuit Berlijn, Karlsruhe en Keulen naar Westerland op Sylt en tussen Keulen en Oberstdorf. Later moeten onder andere internationale verbindingen naar Kopenhagen en Wenen volgen.

ICE L wordt voorlopig ICE 3neo

Wanneer duidelijk wordt dat de inzet van de nieuwe ICE L-treinstammen met enkele jaren vertraagd is, weten NS en DB de IC Berlijn bij het ingaan van de dienstregeling 2024 alsnog te versnellen door een aantal tussenstops te laten vervallen. Door de inzet van Vectron-locomotieven, die de complete rit tussen Amsterdam en Berlijn rijden, is bovendien de tijdrovende locomotiefwissel in Bad Bentheim van de baan.

Omdat de klassieke rijtuigen van de IC Berlijn steeds vaker te maken hebben met storingen waardoor regelmatig ritten vertraagd zijn of helemaal uitvallen en ook de beoogde instroom van de ICE L-treinstammen eind 2025 niet gehaald wordt, besluiten NS en DB de treindienst tussen Amsterdam en Berlijn ter overbrugging uit te voeren met de nieuwe ICE 3neo-treinstellen. De treinstellen van het type komen vanaf eind 2022 geleidelijk bij DB in dienst en rijden onder andere sinds 2024 rijden ze tussen Amsterdam, Frankfurt en München.

Op 10 maart 2025 maakt Deutsche Bahn bekend dat de treinstellen al in de zomer tussen Amsterdam en Berlijn gaan rijden. Hiermee komt een eind aan de inzet van klassieke getrokken treinen tussen beide hoofdsteden. De extra Vectron-locomotieven die NS vanaf eind 2023 voor de inzet voor de IC Berlijn huurt, gaan in de loop van 2025 terug naar leasebedrijf ELL.