Zomer vol uitval regionaal treinverkeer naar Duitsland

In de decennia na de Tweede Wereldoorlog komt geleidelijk een eind aan vrijwel alle regionale spoorwegverbindingen tussen Nederland en Duitsland. Aan de vooravond van het ‘wegvallen van de grenzen’ keert echter het tij voor het regionale internationale reizigersvervoer per spoor. In 1992 verplaatsen NS en DB de reizigersdienst tussen Zuid-Limburg en Aachen van de weinig gebruikte verbinding Maastricht – Aachen via Simpelveld al naar de veel gunstiger gelegen ‘goederenlijn’ tussen Heerlen en Herzogenrath.

Wederopstanding van het regionale grensverkeer

Samenwerkingsverbanden in de grensregio’s en de decentralisatie van het regionale spoorwegnet zorgen er rond de eeuwwisseling voor dat de grensoverschrijdende regionale treinverbindingen echt vorm beginnen te krijgen. Verschillende trajecten worden opgeknapt, frequenties worden verhoogd en nieuwe treindiensten zien het levenslicht.

Als eerste start de DB in 1999 een uurdienst tussen het Ruhrgebied en Venlo ter compensatie van het staken van de intercitydienst tussen Eindhoven en Keulen. In 2001 is het grensbaanvak Enschede – Gronau opgeknapt en opnieuw in gebruik genomen. Voor het eerst sinds het bestaan van de verbinding gaat op het traject een zeer frequente treindienst van start. Eenmaal per uur rijdt een stoptrein Enschede – Münster en een stoptrein Enschede – Dortmund. Twee jaar later verhoogt Arriva de frequentie van de stoptreindienst tussen Groningen en Leer naar een volledige uurdienst.

Naast de genoemde regionale lijnen keert ook het lokale reizigersvervoer op de twee laatste grensbaanvakken voor doorgaande internationale treinen terug. In april 2017 start NS-dochter Abellio met de RE19 Rhein-IJssel-Express tussen Arnhem en Düsseldorf. En vanaf februari 2018 exploiteert Keolis onder de merknaam Eurobahn de zogenaamde RB61 Wiehengebirgsbahn tussen Bielefeld, Bad Bentheim en Hengelo. De meeste verbindingen blijken al snel aan de vraag te voldoen en zijn relatief succesvol. Redenen voor het succes zijn de bereikbaarheid van de Duitse grensstations met de OV chipkaart en de invoering van het Deutschland Ticket.

Succesvol, maar niet probleemloos

Inmiddels heeft de helft van de grensoverschrijdende treinverbindingen te maken met hardnekkige problemen, waardoor vervoerders vaak langere periode niet volgens de geplande dienstregeling kunnen rijden. Oorzaken zijn personeelstekorten en de beperkte hoeveelheid geschikt materieel. Beide spelen vooral bij de kleinere vervoerders met een minimaal materieelpark voor grensoverschrijdend vervoer en een beperkt personeelsbestand dat in het buitenland mag rijden. Hoewel de situatie vaak per dag verschilt, lijkt de uitval tijdens de zomervakantie van 2024 op een aantal verbindingen groter dan ooit. Hieronder van noord naar zuid een overzicht van de verschillende regionale grensoverschrijdende verbindingen:

RB57 Groningen – Leer

Op 3 december 2015 raakt het beweegbare deel van de Friesenbrücke bij Weener door een aanvaring onherstelbaar beschadigd. Het doorgaande treinverkeer tussen Groningen en Leer is sindsdien niet meer mogelijk. Wel rijden na enkele maanden weer pendeltreinen tussen Groningen en Weener rijden. Tussen Groningen en Leer rijden bovendien snelbussen.

Terwijl al enige tijd aan de bouw van een nieuwe brug wordt gewerkt, is het baanvak tussen Bad Nieuweschans en Weener vanaf 1 februari 2024 gesloten voor een complete vernieuwing van het spoor. Hoewel de bouw van de nieuwe brug eind 2024 gereed is, zorgen verschillende tegenslagen ervoor dat het treinverkeer tussen Groningen en Leer pas medio 2025 weer van start kan gaan.

RB61 Hengelo – Bielefeld

De RB61 tussen Hengelo en Bielefeld kent al sinds de start in februari 2018 verschillende problemen. Deze wisselen in de loop der jaren tussen een tekort aan geschikt materieel en personeel en een hoog ziekteverzuim. Vervoerder Eurobahn zet in de meeste gevallen bussen in. De slechte reputatie van de verbinding is een belangrijke oorzaak voor tegenvallende reizigersaantallen. Ook in de zomervakantie van 2024 vallen nog altijd verschillende dagdelen treinen uit door personeelstekort.

RB51/RB64 Enschede – Dortmund/Münster

De treindiensten van Enschede naar Dortmund en Münster worden uitgevoerd door DB Regio. De grote vervoerder heeft minder last van een personeelstekort en heeft geen speciaal materieel nodig om naar Enschede te rijden. Zowel de RB51 als de RB64 kennen daardoor nagenoeg geen uitval.

RE19 Arnhem – Düsseldorf

De RE19 tussen Arnhem en Düsseldorf wordt inmiddels gereden door VIAS en kent vrijwel alleen uitval door de omvangrijke werkzaamheden tussen Emmerich en Oberhausen. De treinen zitten vaak vol, bijvoorbeeld wanneer een ICE uitvalt.

Sinds de inzet van de nieuwe ICE 3neo-treinstellen, sinds juni 2024, is de betrouwbaarheid van de langeafstandsverbinding gestegen, maar valt juist de RE19 uit. Vanaf begin juli 2024 vallen tussen Arnhem en Wesel verspreid over de dag vrijwel dagelijks treinen uit. Meest voorkomende reden is een tekort aan personeel. Ook zijn niet altijd voldoende treinstellen voor de dienst naar Nederland beschikbaar.

RE13 Venlo – Hamm

Ondanks dat de treinen op de populaire verbinding tussen Venlo en Hamm niet geschikt hoeven te zijn voor de Nederlandse bovenleidingspanning, vallen op het traject van de RE13 vanwege personeelstekort in de zomer van 2024 vrijwel dagelijks treinen uit. Eurobahn probeert hierbij zoveel mogelijk eenmaal per twee uur te rijden. Soms rijden de treinen hele dagdelen niet en zet de vervoerder bussen in.

RE18 Liège – Maastricht – Aachen

Arriva kampt al sinds de coronaperiode vooral in Limburg met een hardnekkig personeelstekort. De RE18 tussen Maastricht, Heerlen en Aachen is deze periode al ingekort tot Heerlen – Aachen. De eerste maanden van 2023 rijden de treinen vanwege problemen met het beveiligingssysteem maar tot Herzogenrath. Vanaf 27 maart 2023 rijdt de RE18 weer tussen Heerlen en Aachen. De treinen rijden in het najaar weer enkele weken de geplande sneltreindienst tussen Maastricht en Aachen. In februari 2024 hervat de vervoerder rechtstreekse sneltreindienst opnieuw. Door het personeelstekort gaat de RE18 echter nog altijd gebukt onder veel uitval.

Na de invoering van de Drielandentrein, eind juni 2024, moet de RE18 rechtstreeks van Liège via Maastricht naar Aachen rijden. Bijna dagelijks vallen treinen uit, vooral tussen Maastricht, Heerlen en Aachen. De treinen tussen Maastricht en Liège worden door personeel van de NMBS gereden en vallen doorgaans alleen uit als er geen materieel beschikbaar is. Na enkele weken knipt Arriva de treindienst vrijwel dagelijks op in Maastricht – Liège en Heerlen – Aachen.