Spoorzone013

Spoorzone013 beslaat het 75 hectare grote gebied aan de noordzijde van het Tilburgse station waar zich van 1868 tot 2011 de werkplaatsen van Nedtrain en haar voorgangers bevinden. Ook het voormalige rangeerterrein ten westen van het station is in de Spoorzone opgenomen. Een groot deel van de voormalige werkplaatsgebouwen blijft na de sluiting bewaard en krijgt een nieuwe bestemming. Daarnaast komt er ook nieuwbouw op het terrein. Het opgebroken rangeerterrein ten westen van het station is grotendeels ingericht als stadspark.

NS verkoopt het terrein inclusief de gebouwen in 2010 aan de gemeente Tilburg. Een groot deel van de sporen is dan al opgebroken en ook enkele gebouwen verdwijnen. Een groot deel blijft echter behouden als gemeentelijk monument. Sindsdien is het gebied volop in ontwikkeling.

De werkplaatsgebouwen van de Spoorzone zijn tot 2016 niet verbonden met het stationsgebied. Met de opening van de Willem II Passage aan de oostzijde van het station komt hier in mei dat jaar verandering in. De passage voor fietsers en voetgangers verbindt de Tilburgse binnenstad met de noordelijke wijken. De verbinding ligt niet alleen onder de verhoogde sporen maar gaat ook dwars door de gebouwen 78 en 79 van het voormalige werkplaatscomplex. Naast de Willem II Passage komt er bij de reconstructie van het stationsgebouw ook een nieuwe brede Stationspassage. De noordelijke entree van het station is op 11 juli 2016 in gebruik genomen.

Het nieuwe stationsplein aan de noordzijde volgt in fasen. In en om het plein en de nabijgelegen polygonale loods blijven diverse spoorse elementen bewaard. Zo is de rails in de bestrating verwerkt en is tussen de plantenbakken bijvoorbeeld nog een wisselsteller te zien.

Als eigenaar wil de gemeente Tilburg zoveel mogelijk cultuurhistorisch waardevolle gebouwen in het gebied behouden. Het Deprezgebouw en de Polygonale loods zijn al een aantal jaar gemeentelijk monument. In het kader van de Spoorzone heeft de gemeente in 2015 ook de Houtloods, de Locomotiefhal, de Koepelhal/Wagenmakerij, de Smederij en het Ketelhuis aangewezen als gemeentelijk monument. Daarnaast wil de gemeente ook andere panden in het gebied tussen de Locomotiefhal en de Smederij behouden.

Als aankleding voor het gebied is in april 2016 Blokkendoosrijtuig mCd 9415 bij restaurant De Houtloods geplaatst. Eind juni dat jaar volgt het voormalige NMBS-rijtuig 20087. Beide rijtuigen zijn afkomstig van de SGB. Beide rijtuigen zijn in de loop van 2016 opgeknapt en in gebruik genomen als verlengstuk van het restaurant. In de zomer van 2020 wordt ook in het Spoorpark een Blokkendoosrijtuig geplaatst.

Begin 2019 wordt de voormalige locomotiefhal als LocHal in gebruik genomen. De ruim achttien meter hoge hal uit 1932 is het meest opvallende gebouw van de Spoorzone. De uit de bouwperiode stammende constructies en materialen zijn zoveel mogelijk behouden. Dit geldt ook voor de later toegevoegde 125-tons kraan om de locomotieven te verplaatsen. In het gebouw zijn naast Bibliotheek Midden-Brabant, ruimtes voor kunst en cultuur en vergaderzalen ondergebracht. Op de foto’s hierboven is een kleine impressie van de LocHal te zien.

Na het gereedkomen van de LocHal start de verbouwing van Hal 70 tot tot campusgebouw MindLabs waarin onder andere de Fontys Hogeschool Journalistiek wordt gevestigd. Hiervoor zijn het grootste deel van de hal en de bijgebouwen gesloopt. De imposante stalen spanten blijven echter staan als karakteristieke blikvanger. Naast de staalconstructie komt transparante nieuwbouw.

In 2019 is op het voormalige goederenterrein aan de westzijde van het station het tien hectare grote Spoorpark in gebruik genomen. Het park ten zuiden van de lijn naar Breda krijgt verschillende voorzieningen, waaronder horeca, een scoutinggebouw, een evenemententerrein en een stadscamping. In het park is één spoor ‘blijven liggen’ aan beide zijden van het spoor is een stootjuk aanwezig. Ter hoogte van de stadscamping staan sinds de zomer van 2020 twee slaapwagons. Dit zijn ondanks de gelijkenissen geen originele goederenwagons. De wielen staan door de breedte van de wagons dan ook naast de rails. In oktober dat jaar is bij de stadscamping wel een origineel Blokkendoosrijtuig op de rails gezet. Het rijtuig wordt in 2022 na een flinke opknapbeurt in gebruik genomen als Bed&Breakfast.

Op de onderstaande foto is het Spoorpark op 11 juli 2020 te zien vanaf de Kempentoren. Links omgrenst de bewaarde rails de zuidzijde van het omvangrijke emplacement van weleer. Rechts is als noordgrens de spoorlijn Breda – Tilburg te zien.