Twee jaar nadat NS in 1990 het laatste goederenvervoer tussen Veendam, Stadskanaal en Musselkanaal staakt, wordt de Stichting Stadskanaal Rail opgericht. De stichting start in 1994 met toeristische ritten op het 26 kilometer lange baanvak Veendam – Stadskanaal – Musselkanaal. In 2019 wordt het traject waarop de treinen rijden ingekort tot Veendam – Nieuw Buinen. Het is de bedoeling dat de laatste kilometers per railfiets afgelegd gaan worden. Datzelfde jaar wordt bekend dat Arriva vanaf 2025 met reizigerstreinen tussen Veendam en Stadskanaal gaat rijden, waardoor op de zondagen een gemengd bedrijf met de STAR ontstaat.
De naam S.T.A.R. verwijst naar de spoorwegmaatschappij STAR die in 1924 de spoorlijn tussen Stadskanaal en Ter Apel Rijksgrens in gebruik neemt. Elf jaar na de opening, eindigt het reizigersvervoer op de verbinding alweer. Het goederenvervoer tussen Musselkanaal en Ter Apel verdwijnt begin jaren ’70. Het duurt hierna nog tot 1990 tot NS ook het goederenvervoer naar Stadskanaal en Musselkanaal staakt. Het andere deel van de museumlijn is in 1910 door de NOLS in gebruik genomen. Op het baanvak Zuidbroek – Veendam – Stadskanaal rijden tot 1953 reizigerstreinen. Het goederenvervoer tussen Veendam en Stadskanaal stopt eveneens in 1990. Tussen Zuidbroek en Veendam blijven goederentreinen rijden en keert in 2011 ook het reizigersvervoer terug.
Langs de spoorlijn Veendam – Stadskanaal – Musselkanaal zijn vrijwel geen originele bouwwerken blijven staan. De NOLS-stationsgebouwen in Stadskanaal en Wildervank verdwijnen al in de jaren ’70 en de grote STAR-stationsgebouwen in Nieuw Buinen en Musselkanaal en de kleinere variant in Stadskanaal Oost volgen rond 1990. In Veendam is het originele stationsgebouw nog aanwezig en in Musselkanaal staat bij de brug over de inmiddels drooggelegde Tweede Exloërmond nog een verscholen wachterswoning.
Twee jaar na het vertrek van de laatste goederentrein is voor het behoud van de spoorlijn als industrieel monument van de Veenkoloniën in 1992 de Stichting Stadskanaal Rail opgericht. Twee jaar na de oprichting kan in Duitsland een kleine collectie historisch materieel worden overgenomen van een voormalige museumspoorlijn. In afwachting van het materieel rijdt de STAR in het voorjaar van 1994 de eerste ritten met een geleende stoomloc van de MBS. Later dat jaar kan ook de eigen stoomlocomotief “Emma” met een set Oostenrijkse rijtuigen worden ingezet.
In de daaropvolgende jaren gaat versterkt de, eveneens uit Duitsland afkomstige “Anna” het materieelpark en gaat de STAR volgens een vaste dienstregeling rijden. In Stadskanaal en Musselkanaal worden nieuwe perrons aangelegd. Voor de verkoop van treinkaartjes komen er eenvoudige houten stationsgebouwtjes. Als tijdelijke werkplaats wordt op het emplacement van Stadskanaal een romneyloods in gebruik genomen.
In 1997 neemt de STAR in Stadskanaal de definitieve werkplaats in gebruik. Het ontwerp is enigszins op een oud werkplaatsgebouw gebaseerd. Een jaar later neemt de stichting in het dorp ook een nieuw stationsgebouw in gebruik. Ook het ontwerp van dit gebouw is gebaseerd op de ontwerpen van de vroegere NOLS-stations.
Na de eeuwwisseling begint de STAR met het terugbrengen van het baanvak in de klassieke staat. Hierbij worden kunstwerken gerestaureerd en komen op historische plekken weer haltes. Ook verwerft de STAR het oude stationsgebouw van Veendam. Op het emplacement van Stadskanaal komen naast een nieuwe rijtuigenloods met museum, ook historische elementen als een seinhuis, een watertoren en een kolenbunker
Eind oktober 2018 neemt de STAR afscheid van het baanvak Nieuw Buinen – Musselkanaal. Vanwege de slechte staat van de dwarsliggers en de spoordijk wordt de museumlijn ingekort tot Nieuw Buinen waar in de loop van het jaar een perron is aangelegd. Het plan is om in 2019 railfietsen op het traject naar Musselkanaal mogelijk te maken. Datzelfde jaar wordt bekend dat het baanvak Veendam – Stadskanaal geschikt gemaakt wordt voor normaal treinverkeer. Vanaf 2025 gaat Arriva met reizigerstreinen tussen beide plaatsen rijden. Op zondagen wordt in de dienstregeling ruimte gemaakt voor de treinen van de STAR
De foto’s op deze pagina zijn gemaakt op 2 augustus 2015, tenzij anders vermeld. Deze dag rijden naast de treinen van de STAR ook treinen van Arriva op de museumlijn. Het 400-jarig bestaan van de Semslinie, de grens tussen Groningen en Drenthe en het 250-jarig bestaan van Het Stadskanaal zijn voor de vervoerder gelegenheid om enkele zogenaamde Semslinie Expressen tussen Groningen en Musselkanaal te rijden.
MATERIEELCOLLECTIE
In het voorjaar van 1994 kan de STAR materieel van de opgeheven Duitse museumvereniging VEHE overnemen. Dat voorjaar zijn stoomlocs Anna en Emma, vier Oostenrijkse rijtuigen, een gesloten goederenwagen en een werkwagen aan de collectie toegevoegd. In 1996 volgt de eveneens Duitse machine 52 8082. De daaropvolgende jaren zijn nog verschillende Duitse stoomlocomotieven aan het materieelpark toegevoegd. Zo is de collectie in 2005 aangevuld met de 50 3645 en 52 8060 van de opgeheven Eisenbahnfreunde Walburg. Een jaar later schaft de STAR vijf historische Duitse passagiersrijtuigen aan.
De STAR heeft ook een bescheiden collectie Nederlands materieel in bezit. Zo schaft de stichting in de periode 1998-2002 drie dieselelektrische locomotoren aan. In 2012 neemt de STAR DE-loc 2278 van Stichting Museum Materieel Railion over. De locomotief blijft in de geel-grijze NS-kleurstelling.
Op de foto boven dit artikel rijdt STAR-loc 52 8060 op 2 augustus 2015 met een trein van Stadskanaal naar Musselkanaal over de karakteristieke brug over de Drouwenermond.