Martijn van Vulpen

Op 15 juni 1905 neemt de Noordoosterlocaalspoorweg-Maatschappij de spoorlijnen van Gasselternijveen naar Assen en Stadskanaal in gebruik. Een half jaar later is ook de verbinding met Emmen gereed. Hoewel de lijnen van de NOLS voornamelijk is bedoeld als verbinding tussen Twente en de haven van Delfzijl, is het netwerk vooral van belang voor de ontsluiting van grote gebieden in Groningen en Drenthe. Door het lokale karakter verschuift het vervoer al snel naar autobus en vrachtwagen. In 1939 staakt NS het reizigersvervoer tussen Assen, Gasselternijveen en Stadskanaal. Een jaar later is de treindienst hervat. Door materieelgebrek vervangt NS de treindienst in 1947 door een busdienst. In 1950 besluit NS de treindienst definitief te staken. In november 1968 wordt ook het goederenvervoer tussen Assen en Gieten opgeheven. Nog geen vier jaar later volgt het traject Gieten - Gasselternijveen.

Eind 1946 neemt NS tussen Nieuw Amsterdam aan de spoorlijn Zwolle - Emmen en het olieveld van de NAM bij Schoonebeek een zeven kilometer lange goederenlijn in gebruik. In september 1996 staken de NAM en NS na vijftig jaar het olievervoer per spoor. De zogenaamde olielijn is in mei 2000 officieel gesloten. Hierna is de brug over het Stieltjeskanaal in open stand vastgezet. Nadat er jarenlang plannen zijn om het olievervoer te hervatten, is het emplacement van de NAM zo'n tien jaar na de sluiting opgebroken. Ook op andere plekken zijn delen van de rails verwijderd. In 2016 is de rest van de lijn opgebroken en blijft alleen de ophaalbrug over het Stieltjeskanaal bewaard.

In de periode januari 1903 tot november 1905 neemt de NOLS de ruim honderd kilometer lange spoorlijn van Zwolle via Emmen naar Stadskanaal in etappes gebruik. Terwijl het baanvak Zwolle - Emmen nog altijd in gebruik is voor het reizigers- en goederenvervoer, is het resterende deel van de lokaallijn vanaf 1946, opnieuw in etappes, gesloten en opgebroken. In mei 1972 staakt NS het goederenvervoer op de laatste trajecten Emmen - Weerdinge en Gasselternijveen - Stadskanaal. Eind jaren '70 zijn de laatste delen van de spoorlijnen opgebroken. Het tracé is nog grotendeels te volgen. Naast enkele haltegebouwen blijven ook diverse hectometerpalen en grensstenen bewaard. Bij Stadskanaal staat de ruïnes van twee brughoofden.

Default Image

Voor de aansluiting tussen regionaal spoorwegknooppunt Stadskanaal en het Duitse spoorwegnet bij Meppen wordt in 1914 de Groningsch-Drentsche Spoorwegmaatschappij Stadskanaal-Ter Apel-Rijksgrens opgericht. De STAR opent tien jaar later tussen Stadskanaal, Musselkanaal en de Rijksgrens bij Ter Apel het Nederlandse deel van het traject. Omdat het Duitse deel van het traject niet wordt aangelegd, is het zes kilometer lange traject Ter Apel - Ter Apel Rijksgrens twee jaar na de opening alweer gesloten. In 1935 staakt NS al het vervoer op het resterende baanvak. Na de Tweede Wereldoorlog hervat NS het goederenvervoer. Het baanvak Musselkanaal - Ter Apel sluit in 1972. Het resterende deel tussen Stadskanaal en Musselkanaal volgt pas in 1990. 

Default Image

Enkele jaren voordat grootschalige sluiting van onrendabele spoorlijnen begint, legt de NV Woldjerspoorweg en Stoomtramwegen in Midden- en Noordelijk Groningen tussen Groningen en Weiwerd de Woldjerspoorweg aan. De spoorlijn slingert over een afstand van bijna veertig kilometer langs verschillende lintdorpen in de Groninger Woldstreek. In Weiwerd sluit de lijn aan op de verbinding tussen Zuidbroek en Delfzijl. Het Woldjerspoor heeft vrijwel direct na de opening in 1929 concurrentie van autobus en vrachtwagen. Vijf jaar na de opening van de verbinding wordt de spoorlijn tussen Zuidbroek en Weiwerd gesloten. Op 5 mei 1941 beëindigt NS na twaalf jaar het reizigersvervoer op de Woldjerspoorweg. In juli 1942 is ook het goederenvervoer op de verbinding gestaakt. Het gehele baanvak is vrijwel direct hierna opgebroken.