Eind jaren ’80 van de negentiende eeuw legt de Koninklijke Nederlandse Locaalspoorweg-Maatschappij vanuit Apeldoorn enkele lokaallijnen aan. Zo is in 1887 tussen Apeldoorn en Hattem de zogenaamde Baronnenlijn in gebruik genomen. In Apeldoorn maakt de nieuwe verbinding grotendeels gebruik van de zijtak van de Oosterspoorweg naar Paleis het Loo. In Hattemerbroek sluit de spoorlijn aan op de Centraalspoorweg naar Zwolle. In opdracht van het Ministerie van Oorlog legt de KNLS de verbinding aan als hoofdspoorlijn. De verbinding is van groot belang voor de ontwikkeling van de industrie in de dorpen aan de oostzijde van de noordelijke Veluwe en kent dan ook veel bedrijfsaansluitingen. Het reizigersvervoer is al snel minder van belang en ist in oktober 1950 door NS gestaakt. De spoorlijn blijft nog tot mei 1972 in gebruik voor het goederenvervoer.
Hoewel er eind jaren ’60 nog plannen zijn om het reizigersvervoer tussen Apeldoorn en Zwolle nieuw leven in te blazen, is de rails niet lang na het staken van het goederenvervoer opgebroken. Vrijwel het gehele traject tussen Apeldoorn en Hattem is hierna gefaseerd als doorgaande fietsroute in gebruik genomen. De ligging van de vroegere spoorlijn is hierdoor nog makkelijk te volgen. De andere restanten van de voormalige Baronnenlijn zijn echter zorgvuldig uitgewist. Wel zijn tal van fietsbruggen neergelegd op de landhoofden van de vroegere spoorbruggen over de vele beken en sprengen in de streek. Van de stationsgebouwen blijft alleen dat van Vaassen bewaard. De overige stationsgebouwen zijn in de jaren ’60 en ’70 gesloopt. De grotere emplacementen zijn nog altijd grotendeels herkenbaar als open terreinen in de woonkernen. Zowel in Apeldoorn als in Epe blijven twee voormalige wachterswoningen bewaard.
De foto’s op deze pagina zijn gemaakt op 4 april 2020, tenzij anders vermeld.
DE KONINGSLIJN
In 1876 laat Koning Willem III de HSM tussen de nieuwe Oosterspoorweg en Paleis Het Loo een drie kilometer lange spoorlijn aanleggen. De spoorlijn eindigt op het voorplein van de zomerresidentie van de koning en wordt regelmatig gebruikt. Vanaf 1887 maken ook de treinen van de nieuwe verbinding tussen Apeldoorn en Hattem tussen de aansluiting vanaf het station tot aan het paleis gebruik van de zogenaamde Koningslijn. In 1948 maakt Koningin Wilhelmina voor het laatst gebruik van de spoorlijn. De verbinding naar het paleis is in 1954 officieel opgeheven. Hierna zijn de rails bij het paleis en de westelijke verbindingsboog naar de Oosterspoorweg verwijderd. Terwijl op het terrein van Het Loo niets meer herinnert aan de Koningslijn, is het baanlichaam van de verbindingsboog nog altijd duidelijk aanwezig. De boog ligt voornamelijk op een dijk en is als wandelpad, annex hondentoilet in gebruik. Even voor de Prins Willem Alexanderlaan, die na het opbreken van beide verbindingsbogen is aangelegd, is in januari 2019 een monument ter herinnering aan de Koningslijn neergelegd. De wissel symboliseert de afsplitsing Koningslijn van de Oosterspoorweg 500 meter verderop. In werkelijkheid ligt de wissel min of meer op het tracé van de Baronnenlijn.
 |
 |
 |
 |
APELDOORN – VAASSEN
Terwijl de voormalige Baronnenlijn tussen Apeldoorn en Hattem voornamelijk als fietspad dienst doet, is het tracé binnen de bebouwde kom van Apeldoorn voornamelijk in gebruik als langgerekte groenstrook. De boog vanuit het Apeldoornse hoofdstation is grotendeels verdwenen onder de begroeiing en voornamelijk nog te herkennen aan de hobbel in de weg ter hoogte van de voormalige spoorwegovergang in de Waterloseweg. De vroegere spoorlijn ligt tot Het Loo als brede groenstrook in de middenberm van de Prinses Beatrixlaan welke overgaat in de Koning Lodewijklaan. Bij de kruisingen met de Asselsestraat en de Soerenseweg zijn baanwachterswoningen bewaard gebleven. Na de complexe kruising bij Paleis Het Loo loopt de vroegere Koningslijn rechtdoor tot aan het paleis. De voormalige Baronnenlijn buigt met de Zwolseweg mee naar het oosten. Van het vroegere station Het Loo is niets meer terug te vinden. Het voormalige spoorwegtracé ligt nog ongeveer een kilometer als groenstrook met grindpad en geflankeerd door bomen en struiken naast de weg.
Tussen Apeldoorn en Vaassen vormt het tracé een kaarsrecht fietspad. Door de lichte glooiing in het landschap zijn nog kleine ingravingen en ophogingen te herkennen. Het pad kruist twee beken. Hierbij maken de nieuwe fietsbruggen gebruik van de oude landhoofden van de spoorlijn. In Vaassen is een deel van het voormalige spoordijk in gebruik als groenstrook tussen de nieuwbouwwijk op het voormalige Vulcanus-terrein en de Laan van Fasna. In het dorp staat het enige bewaarde stationsgebouw van de Baronnenlijn. Aan de spoorzijde is het gebouw van de nieuwe doorgaande weg gescheiden doormiddel van een geluidswal.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
VAASSEN – EPE – HEERDE
Net als tussen Apeldoorn en Vaassen is vrijwel het gehele traject tussen Vaassen en Epe als fietspad terug te vinden. Diverse beken en sloten worden gekruisd met nieuwe bruggetjes die zijn aangelegd op de oude bakstenen landhoofden van de vroegere spoorbruggetjes. Ter hoogte van het voormalige station van Emst verlaat het fietspad het oude tracé. Het vroegere emplacement is gedeeltelijk begroeid en gedeeltelijk in gebruik als onverhard wandelpad. Na het voormalige emplacement van Emst wordt het oude tracé weer als fietspad gebruikt.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Even voor Epe is baanwachterswoning 7 terug te vinden. Voorbij de woning duikt het fietspad onder de N309 door. In Epe zelf is weinig van de spoorlijn terug te vinden. Het fietspad is hier niet doorgetrokken. Het terrein van de voormalige spoorlijn is gebruikt voor de bouw van woonwijken, industrie en ligt deels braak. Het voormalige stationsemplacement is gedeeltelijk in gebruik als parkeerterrein. Het grootste deel vormt echter een uitgestrekt grasland.
Bij de kruising met de Hoofdstraat staat de voormalige baanwachterswoning 8. Vanaf dit punt is het fietspad tot ongeveer een kilometer ten zuiden van Heerde weer te volgen. Ten zuiden van Heerde maakt de voormalige Baronnenlijn eind jaren ’70 plaats voor het talud van de rijksweg A50. Na de kruising met de autosnelweg is het voormalige trace weer tot aan het voormalige stationsemplacement van Heerde te volgen. Eerst via een onverhard pad maar na de kruising met de Engweg als betonnen fietspad. Ter hoogte van de straat Huis en Hof is het voormalige baanlichaam in gebruik als plantsoen. De zuidzijde van het voormalige stationsemplacement is onherkenbaar volgebouwd met een supermarkt en een parkeerterrein. Aan de noordzijde staat appartementencomplex ‘Stationsstaete’. Als herinnering aan het vroegere station staat in een plantsoen aan de Wilhelminalaan een bakstenen stoomlocomotief.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
HEERDE – WAPENVELD – HATTEM
Ter noorden van het vroegere station van Heerde is het voormalige spoorwegtracé in gebruik als plantsoen. Ter hoogte van de Sportlaan zijn aan beide zijden van de Molenbeek nog twee vervallen landhoofden te vinden. In tegenstelling tot alle andere brughoofden krijgt het duo geen tweede leven als ondersteuning van een fietsbrug. Het is tevens de laatste voormalige spoorbrug die op de route naar Hattem te vinden is. Voorbij de Sportlaan is het spoorwegtracé onherkenbaar door de komst van een aantal bedrijfsgebouwen. Na de noordelijke komgrens wordt de fietsroute op de vroegere Baronnenlijn hervat. Tot en met de aansluiting op de Centraalspoorweg bij Hattemerbroek is buiten het verloop van het tracé bijna niets meer terug te vinden wat met de voormalige spoorlijn te maken heeft. Het fietspad is grotendeels geasfalteerd, diverse delen zijn verhard met een brede betonconstructie.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
In Hattem is buiten de naam Stationslaan geen enkele verwijzing naar het vroegere station terug te vinden. Voorbij het vroegere emplacement gaat het voormalige spoorwegtracé verder als groenstrook met de naam Roseboomspoor. De strook is extra breed aangezien hier van 1913 tot 1933 de spoorlijn Hattem – Kampen Zuid parallel aan de Baronnenlijn ligt. Na bijna twee kilometer begint de vroegere lijn naar Kampen aan de klim om met een viaduct de Centraalspoorweg te kruisen. De stijgende spoordijk is te volgen als wandelpad. Hier is nog een grote hoeveelheid spoorgrind terug te vinden. Na 500 meter houdt de vroegere spoordijk abrupt op. Na enkele honderden meters is de A50 op de plek van de vroegere lokaallijn terug te vinden. Ook verder richting Kampen is door de snelweg en de Hanzelijn niets meer van de weinig succesvolle lokaallijn terug te vinden. Op het punt waar de lijn naar Kampen begint te klimmen, hervat sinds een aantal jaar ook het fietspad zich voor de laatste etappe van de Barronnenlijn. Met de opening van de nieuwe spoorbrug over de IJssel is vanaf dit punt, via het voormalige station Hattemerbroek parallel aan de Centraalspoorweg, tot de overzijde van de IJssel een nieuw fietspad in gebruik genomen.
 |
 |
 |
 |