In Alkmaar staat misschien wel het meest verbouwde klassieke stationsgebouw van Nederland. De basis van het gebouw wordt gevormd door een standaard Waterstaatstation van het type derde klasse. In december 1865 is het baanvak Nieuwe Diep – Alkmaar van Staatslijn K gereed. Zowel het begin- als het eindpunt krijgen een standaard stationsgebouw van het type derde klasse. Het symmetrische gebouw krijgt een breed hoog middendeel dat naar voren staat ten opzichte van de twee korte zijvleugels. Aan beide zijden komt een korte nog verder terugstaande eindvleugel.
Veertien jaar na de opening is het stationsgebouw grondig verbouwd. De beide zijvleugels gaan, behoudens hun lengte, van drie naar vijf deur-/venstereenheden. De kleine eindvleugels maken plaats voor twee hoge vrijwel vierkante eindgebouwen die net als het middendeel naar voren staan.
In 1908 is het stationsgebouw opnieuw ingrijpend verbouwd. Dat jaar krijgen de twee lage zijvleugels een verdieping zodat ze even hoog als het middendeel en de eindgebouwen zijn. Het middendeel komt tegelijkertijd verder naar voren te staan door een uitbreiding aan de straatzijde. Tenslotte is het linker eindgebouw aan de linkerzijde vergroot waardoor het gebouw niet langer symmetrisch is. In 1929 krijgt het stationsgebouw aan de rechterzijde een lage aanbouw met plat dak ten behoeve van de uitbreiding van de goederenloods. Ook is dat jaar een reizigerstunnel naar het eilandperron aangelegd.
In 1959 is het complete middendeel gemoderniseerd. De complete voorgevel is hierbij voorzien van een glazen wand. Achter de wand komt de moderne grote stationshal. In de jaren ’80 is het station uitgebreid met een tweede eilandperron en wordt de reizigerstunnel aangepast. Zo komt naast het stationsgebouw een nieuwe entree met diverse commerciële ruimtes.
In december 2015, precies 150 jaar na de opening, wordt de nieuwe traverse tussen het stationsplein, de perrons en de achterzijde van het station in gebruik genomen. De brug vervangt de tunnel onder de perrons. Terwijl de nieuwe traverse nu de nieuwe entree van het station vormt en de reizigersstromen grotendeels via de nieuwe brug gaan, blijft het stationsgebouw voornamelijk voor de winkels en andere voorzieningen in gebruik.
Op de foto boven dit artikel de nieuwbouw uit 2015 en een deel van het oude stationsgebouw van Alkmaar op 29 juli 2017.
