Station Arnhem Centraal |
Ah | |
Opening: | 16 mei 1845 |
|
Spoorlijn(en): | Amsterdam – Elten | km 91,9 |
Arnhem – Zwolle – Leeuwarden | km 0,0 | |
Arnhem – Nijmegen | km 0,0 | |
Links: | Sporenplan | |
NS Stationsinfo |
De Nederlandsche Rhijnspoorweg-Maatschappij opent in 1845 het eerste Arnhemse station. Het tradionele stationsgebouw aan de Rhijnspoorweg heeft een hoge middenrisaliet met aan beide zijden een korte lage zijvleugel. In 1865 wordt het traject Arnhem – Zutphen van Staatslijn A in gebruik genomen. De Staatsspoorwegen maken in eerste instantie gebruik van het NRS-station. Dit gebouw wordt al snel vervangen door een groot gezamenlijk stationsgebouw van de NRS en de SS. Het nieuwe stationsgebouw wordt in 1867 in gebruik genomen. Het imposante symmetrische gebouw heeft een hoge middenrisaliet, twee lage vleugels met twee hoge eindgebouwen. In de rechtervleugel is een grote restauratiezaal ingericht. Ook op de eerste verdieping van de middenrisaliet zijn enkele restauratieruimten die bovendien eenvoudig tot één grote zaal kunnen worden omgebouwd. Verder bevinden zich naast de gebruikelijke ruimtes met stationsfuncties ook enkele woningen in het station. De perrons zijn met een grote kap overdekt. In 1937 krijgt het gebouw een moderne uitbouw van twee verdiepingen met onder andere een nieuwe toegang. Tegelijkertijd is het stationsplein vergroot. Het stationsgebouw is in april 1945 bij de bevrijding van de stad verwoest.
Na de Tweede Wereldoorlog is het stationsplein afgegraven naar het niveau van de naburige straten. Aangezien de sporen en perrons veel hoger liggen, is gelijktijdig een perrontunnel gegraven. Langs het nieuwe plein komen moderne nieuwbouw en twee busstations. In 1954 neemt NS tussen het stationsplein en de tunnel het nieuwe betonnen stationsgebouw in gebruik. Het station krijgt net als diverse soortgelijke wederopbouwstations een grote klokkentoren. Desondanks is het stationsgebouw zeer bescheiden ten opzichte van het vooroorlogse gebouw. Ook is het gebouw al snel te klein. In de jaren ’90 ontstaan de eerste plannen voor nieuwbouw. Het duurt nog tot 2007 voordat het gebouw gesloopt wordt. Om ruimte te maken voor de bouw van het OV-terminal neemt NS een jaar eerder een tijdelijk stationsgebouw in gebruik. Het gebouw ligt op vrijwel dezelfde plek en op dezelfde hoogte als het vooroorlogse gebouw. Het gebouw, de straat en perrons zijn verbonden doormiddel van een groot aantal trappen en een hoge brug over de perrons. In de zomer van 2011 is de nieuwe tunnel onder de perrons gereed. Hier zijn de voorzieningen voor treinreizigers ondergebracht zodat het tijdelijke gebouw en de luchtbrug overbodig zijn en worden gesloopt.
Intussen is het karakteristieke ingangsgebouw dat vanaf 1954 aan de voetgangersbrug andere zijde van het station staat in 2010 gedemonteerd en in 2012 weer opgebouwd in enkele kilometers verderop gelegen park Presikhaaf. Hier is het voormalige entreepaviljoen Sonsbeekzijde in gebruik als horecagelegenheid.
In de zomer van 2012 begint de bouw van de nieuwe stationshal. Het definitieve ontwerp is dan al tien jaar gereed. Het gebouw kenmerkt zich door glooiende vormen en meerlaags grondgebruik. Hiermee is tevens een oplossing gevonden voor de relatief grote hoogteverschillen in het gebied. De open, hoge en lichte ruimte is het knooppunt van verschillende vervoersstromen in het stationsgebied. Op 28 oktober 2015 is het grootste deel van de hal in gebruik genomen. De officiële opening volgt op 19 november dat jaar. Sindsdien heet het station Arnhem Centraal.
Op de foto boven dit artikel de ‘voorgevel’ van station Arnhem, toen nog zonder ‘Centraal’ met op de achtergrond de Parktoren en de Rijntoren op 10 oktober 2018.