Baarn

Terwijl de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij langs de Oosterspoorweg diverse stationsgebouwen in dezelfde stijl, maar vaak variërend van grootte neerzet, krijgt Baarn een compleet afwijkend stationsgebouw. Het gebouw is geheel in de stijl van het voorname dorp ontworpen en naast het opkomende forensenvervoer ook gericht op het toerisme. Door het gebruik van een groot aantal houten versieringen aan onder andere de balustraden, steunberen, gootlijsten en windveren lijkt het op een groot chalet.

Door de aanwezigheid van de koninklijke wachtkamer en bijbehorende ruimtes op de begane grond, is de restauratiezaal met koffiekamer op de eerste verdieping te vinden. Deze ruimte is te bereiken via een buitentrap. Het gebruik van een buitentrap is uniek in de Nederlandse stationsbouw. Tussen de trap en de restauratie bevindt zich, boven de koninklijke wachtkamer en het perron, een gedeeltelijk overdekt buitenterras. Het restaurant heeft bovendien een balkon aan de straatzijde. Naast het stationsgebouw komt een bierhal. Het rechthoekige gebouw is omgeven door een ruime kap die net als het stationsgebouw met houtwerk is versierd. De HSM neemt het stationscomplex in juni 1874 tegelijkertijd met het baanvak Amsterdam – Amersfoort van de Oosterspoorweg in gebruik.

Na de oorlog maakt het terras boven de koninklijke wachtkamer plaats voor een afgesloten ruimte. Terwijl ook de eerste verdieping grotendeels is verbouwd tot woonruimte, dient de perronkap als balkon. De bierhal verdwijnt al voor de oorlog om plaats te maken voor de reizigerstunnel naar het eilandperron.

Schuin tegenover het stationsgebouw zet de concurrerende Utrechtse Locaalspoorweg-Maatschappij in 1898 ook een ruim opgezet en rijkversierd stationsgebouw neer. Vanaf 1948 maken alle reizigerstreinen gebruik van het station aan de Oosterspoorweg. Het Baarnse Buurtstation blijft hierna bewaard.

In de jaren na de eeuwwisseling is het emplacement aangepast en hoeven de treinen van en naar Amersfoort en Utrecht elkaar niet meer te kruisen. Aan de zuidzijde komt een extra zijperron. Het perron langs het stationsgebouw en het bijbehorende eerste spoor raken hierna overbodig. Dankzij lokaal initiatief blijft het spoor echter liggen en aangesloten op het spoorwegnet. Bij speciale gelegenheden wordt het spoor nog gebruikt.