In 1884 begint de Geldersch-Overijsselsche Lokaalspoorweg-Maatschappij met de aanleg van een net van lokaalspoorwegen in Twente en de Achterhoek. De spoorwegverbindingen zijn voornamelijk bedoeld voor de ontsluiting van de opkomende industrie in de regio’s. Door de economische crisis in de jaren ’30 en de concurrentie van vrachtwagen en autobus is het grootste deel van het netwerk van de GOLS al voor de Tweede Wereldoorlog gesloten. Uiteindelijk blijft alleen de spoorlijn Winterswijk – Zevenaar in gebruik. De verbinding is in juli 1885 geopend. Vanaf 1918 rijden de meeste treinen via de Rhijnspoorweg van en naar Arnhem. In 1999 neemt Syntus de treindienst tussen Winterswijk en Doentinchem over, twee jaar later volgt het traject Doetinchem – Arnhem. Nieuwe concessies zorgen ervoor dat de treindienst tussen Winterswijk en Arnhem eind 2012 overgaat naar Arriva en dat Hermes samen met Connexxion onder de naam Breng op doordeweekse dagen met pendeltreinen tussen Doetinchem en Arnhem gaat rijden.
Ondanks dat Winterswijk een station heeft aan de spoorlijn Zutphen – Gelsenkirchen van de NWS, bouwt de GOLS een eigen station in de stad. Ook Zevenaar, dat een station aan de Rhijnspoorweg heeft, krijgt een tweede station. In Winterswijk sluiten de spoorlijnen van de NWS en de GOLS direct op elkaar aan. In Zevenaar is pas in 1892 een verbindingsspoor naar de spoorlijn naar Arnhem aangelegd. Deze verbinding is tot 1918 alleen in gebruik voor het goederenvervoer. Dat jaar wordt het GOLS-station gesloten en maken de treinen van en naar Winterswijk gebruik van het voormalige station van de NRS. In 1935 zijn alle reizigersdiensten van en naar Winterswijk, met uitzondering van de diensten naar Zutphen en Arnhem, opgeheven. De treinen van en naar Arnhem maken een jaar later gebruik van het NWS station. Hiervoor is de voormalige GOLS-lijn ten zuiden van Winterswijk over een lengte van zo’n twee kilometer verlegd.
Verregaande samenwerking tussen NS en busmaatschappij Oostnet zorgt ervoor dat de spoorlijnen in de Achterhoek eind jaren ’90 als enkele van de eerste spoorlijnen in Nederland worden gedecentraliseerd. In eerste instantie gaat de verantwoordelijkheid van de verbindingen van Winterswijk naar Zutphen en Doetinchem over naar de Provincie Gelderland. De exploitatie van beide verbindingen gaat in mei 1999 over naar Syntus. Onder andere door de vertragingsgevoeligheid van het lange enkelsporige traject en omdat de provincie nog geen overeenstemming kan bereiken met de Stadsregio Arnhem – Nijmegen, is de dienstregeling voortaan in Doetinchem geknipt. Twee jaar later neemt Syntus ook de treindienst op het baanvak Arnhem – Doetinchem over en is de rechtstreekse treindienst herstelt. In december 2012 gaat de treindienst tussen Winterswijk en Arnhem over naar Arriva. Terwijl het baanvak Winterswijk – Arnhem onder de provincie Gelderland valt, is de Stadsregio Arnhem-Nijmegen verantwoordelijk voor pendeldienst tussen Arnhem en Doetinchem. De regio kiest voor een andere vervoerder voor deze treinen. Vanaf december 2012 rijdt Hermes in samenwerking met Connexxion tussen Arnhem en Doetinchem.
Het enkelsporige baanvak tussen Zevenaar en Doetinchem kent vanaf 2009 vrijwel een volledige kwartiersdienst. Om vertragingen te voorkomen, zijn in de loop der jaren verschillende maatregelen genomen. Zo is het tweede spoor bij kruisingsstation Wehl in 2015 met 700 meter verlengd en is het baanvak Zevenaar – Didam vanaf eind 2018 geheel dubbelsporig. Voor eind 2025 moet ook het baanvak Didam – Doetinchem De Huet dubbelsporig zijn uitgevoerd. Na deze spoorverdubbeling is een sneltreindienst tussen Doetinchem en Arnhem mogelijk.
Dienstregeling
De spoorlijnen van de GOLS zijn hoofdzakelijk bedoeld voor het vervoer van goederen. Tussen Winterswijk en Zevenaar rijdt in eerste instantie een vijftal reizigerstreinen. Tussen Zevenaar en Doetinchem rijden bovendien enkele treinen van en naar Ruurlo. Aan het begin van de twintigste eeuw is de treindienst geïntensiveerd. Bovendien rijdt de SS vanaf 1918 van en naar Arnhem. Door het sluiten van de meeste stopplaatsen en haltes langs de lijn, is de treindienst eind jaren ’30 verder verbeterd. Tussen Winterswijk en Arnhem rijdt voortaan elke twee uur een trein. Bovendien rijdt elke twee uur een extra trein tussen Doetinchem en Arnhem. Deze trein rijdt na Arnhem via de Kippenlijn naar Amersfoort.
Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog is de treindienst naar Amersfoort opgeheven en komt alweer een eind aan de enige doorgaande reizigersdienst die het traject kent. Vanaf 1947 rijdt NS een starre uurdienst tussen Winterswijk en Arnhem. Enkele jaren later wordt de treindienst aangevuld met enkele spitstreinen tussen Doetinchem en de Gelderse hoofdstad. Deze spitsdienst wordt in de loop der jaren op werkdagen uitgebreid tot een volledige uurdienst bij het ingaan van de nieuwe dienstregeling bij Spoorslag ’70. Later rijden deze treinen ook op zaterdag en vanaf 1995 ook op zondag.
In 1999 neemt Syntus de treindienst tussen Winterswijk en Doetinchem over. De vervoerder rijdt een halfuursdienst tussen beide plaatsen. NS rijdt een halfuursdienst tussen Doetinchem en Arnhem. Doorgaande reizigers stappen in Doetinchem over. In 2001 gaat ook het vervoer op het traject Doetinchem – Arnhem over naar Syntus. De vervoerder rijdt een rechtstreekse halfuursdienst over het traject. In de spits rijden bovendien elk half uur pendeltreinen tussen Arnhem en Zevenaar. In 2003 trekt Syntus de spitsdienst door naar Doetinchem. In 2009 wordt de spitsdienst omgezet in een volledige halfuursdienst. Van maandag tot en met zaterdag rijdt zo elk kwartier een stoptrein tussen Arnhem en Doetinchem. In december 2012 neemt Connexxion-dochter Hermes de pendeldienst tussen Arnhem en Doetinchem over. De vervoerder rijdt geheel volgens het programma van eisen van de Stadsregio Arnhem-Nijmegen deze treindienst alleen op doordeweekse dagen. Arriva rijdt sindsdien de treinen Arnhem – Winterwijk.
Materieelinzet
Terwijl de reizigersdienst op andere lokaallijnen vanaf begin jaren ’30 wordt uitgevoerd met goedkope motorrijtuigen, duurt het nog tot begin jaren ’50 voordat de stoomtractie tussen Arnhem en Winterswijk verdwijnt. Alleen de doorgaande treindienst tussen Doetinchen en Amersfoort wordt tussen 1937 en het begin van de Tweede Wereldoorlog uitgevoerd met dieselmechanische motorrijtuigen van de serie omBC 2901-2908. Begin jaren ’50 verschijnen de oude DE-3 treinstellen op het traject. Een deel van de dienstregeling wordt echter nog met stoomtractie gereden. In 1955 neemt het nieuwe Plan X-materieel de volledige treindienst over.
In 1963 wordt de treindienst grotendeels overgenomen door Plan U-treinstellen. De spitsdiensten worden dat jaar overgenomen door de oude Dieselvijven. Wanneer deze treinstellen begin jaren ’70 terzijde gaan, worden de spitsdiensten overgenomen door trek-duwtreinen. Deze treinen rijden tot de zomer van 1987 op het traject. Alleen in de zomer van 1983 en in de winter 1984-1985 nemen drie gekoppelde Plan X-treinstellen de spitsdiensten over. Hierna rijdt bijna tien jaar lang alleen nog Plan U materieel op het traject. In de zomer van 1996 start NS met het proefbedrijf van het nieuwe Dieselmaterieel ’90. De stellen rijden in eerste instantie alleen tussen Arnhem en Doetinchem. Enkele maanden later rijden ze de gehele treindienst tussen Arnhem en Winterswijk.
Ook Syntus huurt voor de exploitatie van de verbinding enkele DM’90 treinstellen. De vervoerder rijdt de spitstreinen tussen Arnhem en Zevenaar met gehuurde Plan U treinstellen. Met de komst van de eigen treinstellen van het type LINT verdwijnt het Plan U-materieel en verschuift het DM ’90 voornamelijk naar de spitsdiensten. Met het uitbreiden van de dienstregeling komt steeds meer DM’90 op de verbinding te rijden. Vanaf 2009 wordt de treindienst Arnhem – Winterswijk doorgaans met LINT treinstellen gereden en rijdt het DM’90 de treindienst Arnhem – Doetinchem.
In december 2012 gaat de stoptreindienst Arnhem – Winterswijk over naar Arriva en rijdt Hermes onder de merknaam Breng Direct de treinen Arnhem – Doetinchem. De vervoerders rijden beide met eigen GTW-treinstellen.
Op de foto boven dit artikel steekt Arriva-treinstel 366 op 22 juli 2017 als stoptrein van Winterswijk naar Arnhem Centraal in Doetinchem de Oude IJssel over.