Spoorlijn Apeldoorn – Dieren

De Koninklijke Nederlandse Locaalspoorweg-Maatschappijverbinding neemt op 2 juli 1887 de spoorlijn Apeldoorn – Dieren in gebruik. In Apeldoorn sluit de lijn aan op de KNLS-lijn naar Hattemerbroek en de Oosterspoorweg. In Dieren heeft de lokaallijn een aansluiting op Staatslijn A. De spoorlijn Apeldoorn – Dieren is, samen met de KNLS-lijn naar Hattemerbroek, op verzoek van het ministerie van Oorlog aangelegd als hoofdspoorweg. De reden hiervoor is dat aan beide zijden van de IJssel een hoofdspoorlijn aanwezig is. De spoorlijn tussen Apeldoorn en Dieren is zowel voor het regionale personenvervoer als het vervoer van goederen, voornamelijk voor de papierindustrie van belang voor de regio. Net als bij de andere verbindingen van de KNLS, zorgt de HSM voor de exploitatie van de spoorlijn. In 1920 wordt de HSM na een aantal pogingen in de decennia daarvoor eigenaar van alle spoorlijnen van de KNLS.

Op 1 augustus 1950 staakt NS het reizigersvervoer op de verbinding. Inmiddels zijn vooral in Apeldoorn en Eerbeek flink wat bedrijfsaansluitingen aan de lijn in gebruik. In 1964 komt een einde aan het doorgaande goederenvervoer op het traject Loenen – Eerbeek. Vijf jaar later eindigt ook het reguliere goederenvervoer tussen Beekbergen en Loenen. Hierna is het baanvak nog drie jaar in gebruik voor de aanvoer van zand en grind voor de aanleg van de A1. In 1972 is de klus gereed en staakt NS ook het vervoer op het traject Apeldoorn VAM – Beekbergen.

In 1975 start de Veluwsche Stoomtrein Maatschappij met het rijden van toeristische ritten op de voormalige KNLS-lijn. Het goederenvervoer tussen Dieren en Eerbeek is in 1984 gestaakt. Ook het goederenvervoer in Apeldoorn neemt geleidelijk af. Het duurt echter nog tot 2016 tot de laatste afvaltreinen tussen Apeldoorn en Apeldoorn VAM rijden.

Intussen zijn er in de jaren na de eeuwwisseling plannen voor het hervatten van het reguliere goederenvervoer tussen Dieren en Eerbeek. Ook gaan regelmatig stemmen op om weer rechtstreeks reizigerstreinen tussen Apeldoorn en Arnhem via de verbinding te laten rijden.

Dienstregeling

De reizigersdienst op de lokaallijn bestaat in de beginperiode uit een vijftal doorgaande treinen tussen Dieren, Apeldoorn en Zwolle. In de loop der jaren is de frequentie op het baanvak verhoogt en rijdt de HSM voornamelijk een pendeldienst Apeldoorn – Dieren. De spoorwegmaatschappij laat daarnaast nog altijd enkele treinen beginnen en eindigen in Zwolle.

Tussen 1917 en 1938 rijdt een aantal treinen een doorgaande dienst Zwolle – Apeldoorn – Dieren – Arnhem. Met het ingaan van de zomerdienst 1938 komt een einde aan de doorgaande treinen van en naar Zwolle. De treindienst Apeldoorn – Dieren – Arnhem is hierbij geïntensiveerd tot een starre twee-uursdienst. In 1950 staakt NS de reizigersdienst tussen Apeldoorn en Dieren.

Materieelinzet

De treindienst op het traject wordt voornamelijk met stoomtractie gereden. In 1926 verschijnen de eerste Motorrijtuigen op het traject. De rijtuigen rijden tot 1936 voornamelijk enkele doorgaande treinen van en naar Zwolle. Tot het staken van het reizigersvervoer voert NS de treindienst opnieuw geheel met stoomtractie uit.