De Lokaalspoorwegmaatschappij Enschedé-Oldenzaal neemt in 1890 een spoorlijn tussen beide steden in gebruik. De spoorlijn wordt na de eeuwwisseling ook veelvuldig gebruikt door trams van en naar Gronau. In 1934 is de spoorlijn één van de eerste in Nederland waar het reizigersvervoer is gestaakt. Het goederenvervoer rond Enschede stopt in 1972, het vervoer rond Oldenzaal houdt het nog 15 jaar langer uit.
De Lokaalspoorwegmaatschappij Enschedé-Oldenzaal legt in het verlengde van de GOLS-lijn Boekelo – Enschede een spoorlijn naar Oldenzaal aan. De kilometrering telt dan ook door vanaf de lijn uit Boekelo. Het bijna tien kilometer lange traject is in april 1890 geopend. De E.O. en de GOLS maken in Enschede gebruik van station Enschede Noord. In Oldenzaal bouwt de spoorwegmaatschappij ten zuiden van de spoorlijn Almelo – Salzbergen een eigen stationsgebouw op basis van een standaardontwerp van de GOLS. Beide emplacementen zijn direct na de opening van de spoorlijn met elkaar verbonden.
De spoorlijn is van groot belang voor de aanvoer van steenkool naar de lokale industrie. De verbinding loopt dwars door de groeiende industriegebieden van Enschede en Oldenzaal. Vooral in Enschede kent de spoorlijn een groot aantal industrie-aansluitingen.
De aanleg van de tramlijn Oldenzaal – Gronau van de Nederlandsch-Westfaalsche Stoomtram-Maatschappij zorgt ervoor dat Oldenzaal in 1903 aan het verbindingsspoor met de lijn van de A.S. een nieuw stationsgebouw krijgt. Het oude gebouw van de E.O. blijft in gebruik als dienstgebouw. Het nieuwe station wordt gebruikt door zowel de treinen vanuit Enschede als de trams vanuit Losser en Gronau. Tussen Enschede en Losser rijden bovendien diverse ’tramtreinen’. Deze maken kop in Oldenzaal. Om het kopmaken te vermijden is in februari 1918 ten zuiden van Oldenzaal een verbindingsspoor tussen beide lijnen geopend. Hoewel de tramlijn tot 1936 in gebruik blijft, is de verbindingsboog in oktober 1928 alweer gesloten. Twee jaar later is de 800 meter lange spoorlijn opgebroken.
Met de komst van de autobus en de fiets dalen de reizigersaantallen begin jaren ’30 snel. De spoorlijn is in mei 1934 dan ook één van de eersten waar NS het reizigersvervoer opheft. Door de samenwerking van de verschillende spoorwegmaatschappijen is van doorgaand goederenvervoer ook geen sprake meer. De baanvakken tussen Enschede en Lonneker en tussen Oldenzaal A.S. en de kalkzandsteenfabriek ten zuiden van de stad blijven geopend voor het lokale goederenvervoer. Het resterende traject tussen Lonneker en de zuidzijde van Oldenzaal is vrijwel direct na de sluiting in 1934 opgebroken.
In mei 1972 sluit NS het traject Enschede – Lonneker. Drie jaar later is het baanvak opgebroken. Terwijl de spoorlijn in Oldenzaal al in de jaren ’60 is ingekort, sluit NS het laatste deel van de voormalige E.O.-lijn in Oldenzaal pas in januari 1987. In juni 1990 is ook hier de rails opgebroken.
Dienstregeling
De HSM exploiteert de spoorlijn van de E.O. als een deel van het GOLS-net. Op het baanvak rijden de doorgaande treinen Doetinchem – Ruurlo – Neede – Enschede Noord – Oldenzaal. De treindienst wordt tussen Enschede en Oldenzaal aangevuld met diverse treinen. Ook rijden doorgaande treinen tussen Enschede en Bad Bentheim via de verbinding. Daarnaast kent de lijn een omvangrijk goederenvervoer. Alleen al tussen Enschede Noord en Lonneker zijn over een afstand van drie kilometer maar liefst vijftien aansluitingen naar bedrijven.
Na het opbreken van de laatste delen van de spoorlijn is de tien kilometer lange verbinding nog redelijk goed terug te vinden. In Enschede vormt het tracé van de oude spoorlijn de centrale as door de wijk die na de vuurwerkramp is opgebouwd. Tot Lonneker is het traject in gebruik als fietspad. Hierna volgen nog enkele kilometers onverhard pad. Ook de spoordijk naar Oldenzaal is nog goed herkenbaar, maar door de dichte begroeiing op veel plekken onbegaanbaar.
Klik hier voor een impressie van de restanten van de spoorlijn Enschede – Oldenzaal.