Voor de ontsluiting van een aantal Limburgse kolenmijnen en de ontsluiting van Kerkrade is tussen 1925 en 1934 een dubbelsporige spoorlijn van Schaesberg naar Simpelveld aangelegd. De verbinding krijgt door de relatief hoge aanlegkosten van zo’n miljoen gulden per strekkende kilometer al snel de bijnaam Miljoenenlijn. Hoewel wel enkele stations zijn gebouwd, is spoorlijn in eerste instantie alleen voor goederenvervoer in gebruik. Vanaf 1949 rijden ook reizigerstreinen over het inmiddels enkelsporige traject. Wanneer eind jaren ’60 de laatste mijnen zijn gesloten, eindigt het goederenvervoer op de lijn. In 1986 is het traject Landgraaf – Kerkrade Centrum geëlektrificeerd. Twee jaar later beëindigt NS de treindienst op de rest van het traject. De Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij neemt in 1992 het baanvak Simpelveld – Kerkrade over voor de exploitatie van een museumlijn.
Rond 1900 zijn in Zuid-Limburg diverse steenkolenmijnen in bedrijf genomen. De groei van de vraag naar steenkool en het aantal mijnen betekent ook een groei van het aantal spoorlijnen voor de ontsluiting van het gebied. Zo wordt besloten de twee bestaande Zuid-Limburgse spoorlijnen Sittard – Herzogenrath en Maastricht – Aachen via twee nieuwe spoorlijnen te verbinden. Daarnaast is een aantal speciale spoorlijnen naar de kolenmijnen aangelegd en zijn onder andere de emplacementen van Maastricht en Heerlen deze periode aanzienlijk vergroot.
Na decennia van plannen maken, begint in 1925 de aanleg van de nieuwe spoorlijn van Schaesberg naar Simpelveld. De nieuwe verbinding is 12,5 kilometer lang en geheel dubbelsporig. In Schaesberg sluit de lijn aan op de spoorlijn Sittard – Herzogenrath. Voor de laatste vier kilometer tussen Spekholzerheide en Simpelveld wordt gebruik gemaakt van het tracé van de goederenlijn tussen Simpelveld en de Domaniale mijn. Door de slechte toestand van deze spoorlijn, is de nieuwe spoorlijn grotendeels naast de goederenlijn aangelegd. De zogenaamde Miljoenenlijn volgt net als de meeste andere spoorlijnen in Zuid-Limburg een beekdal. In dit geval loopt de spoorlijn grotendeels langs de Anstelerbeek. De spoorlijn is echter in tegenstelling tot andere Limburgse spoorlijnen hoger op de helling van de nabijgelegen heuvels aangelegd. De diepste afgravingen zijn desondanks nog zo’n 15 meter diep en de hoogste ophogingen zijn tot 32 meter hoog. De spoorlijn kent op het moment van aanleg de meeste kunstwerken per kilometer. De aanleg duurt met negen jaar veel langer dan gepland. Wanneer NS de spoorlijn in 1934 in gebruik neemt, wordt het personenvervoer niet langer rendabel geacht. De oplopende kolenschaarste speelt hierbij een belangrijke rol. De inmiddels gebouwde stationsgebouwen zijn dan ook niet in gebruik genomen maar dichtgetimmerd.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog is het tweede spoor opgebroken. Na de oorlog is dit spoor niet meer herlegd. Vanaf 1949 laat NS ook reizigerstreinen op de verbinding rijden. De laatste reizigersvoorzieningen langs het tweede spoor zijn pas in de jaren ’50 ongebruikt afgebroken. Twintig jaar later sluit de Domaniale mijn en een jaar later de nabijgelegen mijn Willem-Sophia. De spoorlijn is hierna niet meer van belang voor het kolenvervoer en wordt voornamelijk in de zomermaanden door toeristen gebruikt. Aangezien de treinen in de winter vrijwel leeg zijn, is de verbinding zeer onrendabel. NS probeert al vanaf 1967 het reizigersvervoer op de verbinding te staken.
Na een gemeentelijke herindeling wordt het station Schaesberg in 1982 station Landgraaf. In 1986 is het traject tussen Landgraaf en Kerkrade Centrum geëlektrificeerd. In mei 1988 staakt NS de treindienst op het resterende baanvak tussen Kerkrade en Simpelveld. Het traject is in 1992 samen met het baanvak Schin op Geul – Bocholtz grens aan de Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij verkocht. Drie jaar later rijden de eerste museumtreinen over de Miljoenenlijn. De treindienst op het traject Kerkrade – Landgraaf (- Heerlen – Maastricht) is in december 2006 overgenomen door Veolia Transport Limburg. De vervoerder geeft het gehele traject de naam Heuvellandlijn. Tien jaar later neemt Arriva de exploitatie van de verbinding over. De vervoerder heeft enige tijd plannen om de reguliere treindienst door te trekken naar de vroegere halte Kerkrade West.
Dienstregeling
De Miljoenenlijn wordt in eerste instantie alleen in gebruik genomen voor het kolenvervoer. Het vervoer richt zich voornamelijk op Simpelveld. Het baanvak Schaesberg – Kerkrade wordt amper gebruikt. Na de Tweede Wereldoorlog dringen provincie en gemeenten opnieuw aan op personenvervoer op de Miljoenenlijn. In 1949 laat NS dan eindelijk de eerste reizigerstreinen op de verbinding rijden. De spoorlijn is vooral voor het toerisme van belang. De treinen pendelen de eerste jaren tussen Heerlen en Schin op Geul. In 1955 wordt de verbinding doorgetrokken naar Valkenburg. De treinen rijden eenmaal per uur, aangevuld met enkele stoptreinen tussen Heerlen, Kerkrade en Simpelveld. De extra treinen rijden niet alleen in de spits, maar bijvoorbeeld ook zaterdags. Bij de VVV zijn speciale rondreisbiljetten verkrijgbaar. In de loop van de jaren ’70 gaan de extra treinen een volledige uurdienst rijden tussen Heerlen en Kerkrade Centrum. In de spits wordt doorgereden naar Simpelveld.
Na de elektrificatie van het traject Heerlen – Kerkrade Centrum in 1986 knipt NS de treindienst op. Vanuit Kerkrade rijdt eenmaal per uur een stoptrein via Heerlen naar Roermond en een stoptrein via Heerlen naar Maastricht. Via Simpelveld rijdt eenmaal per uur een stoptrein naar Valkenburg, aangevuld met enkele spitstreinen. Twee jaar later beëindigt NS de treindienst tussen Kerkrade en Simpelveld. Vanaf mei 1994 rijden de stoptreinen Kerkrade Centrum – Roermond tussen Kerkrade en Heerlen alleen nog in de spits. Wanneer Veolia in december 2006 de treindienst van NS overneemt, laat de vervoerder de stoptreinen tussen Kerkrade Centrum en Maastricht Randwyck in een halfuursdienst rijden. In december 2016 neemt Arriva de treindienst op het baanvak over van Veolia. De vervoerder rijdt een halfuursdienst Sittard – Heerlen – Kerkrade Centrum.
Materieelinzet
De eerste vijf jaar rijdt NS met stoomtractie op de Miljoenenlijn. In 1954 doet de Blauwe Engel haar intrede. De treindienst wordt alleen met motorrijtuigen gereden, aangezien de tweewagenstellen te weinig motorvermogen hebben. Wanneer bij tropische temperaturen problemen met de koeling van de rijtuigen ontstaan, wordt de treindienst regelmatig overgenomen door twee diesellocomotieven uit de serie 2200 met daartussen een Plan E-rijtuig. In 1982 zijn de motorrijtuigen vervangen door de gemoderniseerde tweewagenstellen. De treinstellen blijven tot de elektrificatie van het baanvak Heerlen – Kerkrade en de sluiting van het traject Kerkrade – Simpelveld op de verbinding rijden. De treindienst tussen Heerlen en Kerkrade wordt na de elektrificatie overgenomen door Plan V-treinstellen. De treinstellen blijven ook na de overname van de exploitatie van het baanvak door Veolia op het traject rijden. De vervoerder huurt voor de treindienst op de Heuvellandlijn acht treinstellen van NS. In december 2008 vervangt Veolia de stellen door eigen materieel van het type GTW. Arriva neemt in december 2016 de treindienst over van Veolia. De vervoeder rijdt de treinen doorgaans met overgenomen GTW-treinstellen van Veolia. Later zet de vervoerder ook treinstellen van het type FLIRT3 op de Miljoenenlijn in.
Sinds 1988 heeft Pinkpop Landgraaf als thuisbasis. Het festival zorgt jaarlijks voor het drukste weekend aan het startpunt van de Miljoenenlijn. De eerste decennia maken de extra lange treinen gebruik van een provisorisch perron aan de spoorlijn. In 2012 is een permanent extra lang en breed perron voor de treinen vanuit Heerlen in gebruik genomen. Nadat NS na de overname van de treindiensten door Veolia nog voor de extra treinen zorgt, rijdt Arriva inmiddels zelf een intensieve treindienst tijdens het Pinkpop-weekend. Zo rijden FLIRT-treinstellen 462, 450 en 461 op de foto boven dit artikel op 17 juni 2023 als pendeltrein uit Heerlen Landgraaf binnen.